Aslı Örnek
Hayat, her birimiz için sürprizlerle dolu. Çoğumuz, bugün üzüldüğümüz şeyin tahminen de hayatımızın bir fırsatı olduğunu ortadan yıllar geçince fark ediyoruz. Tahminen de bakmasını bilene hayatın her anı mucizelerle doludur kimbilir… Bana bu satırları yazdıran; Yan Pasaj etiketiyle yayınlanan ‘Renkli Çekmeceli Şifonyer’ isimli kitap oldu.
Kitabın muharriri, müzisyen ve müzikçi Didier Blanc’ın kendisi üzere müzisyen ve müzikçi kızı Olivia Ruiz nam-ı başka Olivia Blanc. 15 yaşından beri müzik, tiyatro, dans dersleri alan ve arkadaşlarıyla küçük yaşta bir de rock kümesi kuran Olivia Ruiz’in hayatı, muvaffakiyet dolu… 2001 yılında Star Academy’ye katılarak yarı finale kalan Rutz, ikinci albümüyle 1 milyon satış sayısına ulaşırken, 2007’de Victorie de la Musique’de ‘Yılın Sanatkarı ve Gösterisi’ kategorisinde ödül aldı. Kendisinde en çok günlük olayların yankı uyandırdığını söyleyen genç müellif; okuduğu, işittiği öyküleri, tarihin tekrarı olarak gördüğünün altını çiziyor. Kendisinin aslında farklı de sayılacak bir hayali var; ‘Anlamaya çalışarak ve tabuları yıkarak sevdiği herkesin ruhunu onaracak bir üstün kahraman olabilmek…’ Gariptir ki, ‘Renkli Çekmeceli Şifonyer’ de işte bu türlü bir vakitte doğmuş ve yeniden enteresandır ki, bazılarının sıradan üzere görebileceği karakterler ve acılarla oburlaşan bir yapıt.
ÜÇ MÜCADELECİ BAYANIN BİRLEŞEN KADERİ…
Kitabı konusuna gelince; genç bir bayana anneannesi Rita’dan renkli 10 çekmeceli bir şifonyer miras kalıyor. Anneanne o kadar uygun korumuş ki, kimse açmaya yürek edememiş. Bu şifonyerin açmasıyla birlikte torunu, adeta büyüleniyor. Çünkü çocukken yaptığı makarna kolyeler, kül tablaları, fotoğraflar her şey olduğu üzere saklanmış. Bir şifonyerden ne çıkabilir; bu muydu diye düşünüyorsanız yalnızca yeterli anıların çıkmayacağını ben de anlayamamıştım. Zira bu şifonyerden göç, kayıplar, diktatörlük çıkıyor; okuyucusuna da en çok uğraş, evlilik ve yılmazlıkla ilgili dersler veriyor. Bunu yaparken de farklı jenerasyonlardan üç mücadeleci bayanın mukadderatını mühürleyen sırrı keşfe davet ediyor.
Renkli Çekmeceli Şifonyer, Olivia Ruiz, Çev: Yurtsay Mıhçıoğlu, Yan Pasaj Anneanne Rita, ailesinin birey olması için desteklediği biri… İspanya’da anne ve babası o dinini kendi seçsin diye vaftiz ettirmemiş lakin Rita, bu olaydan keder yanıyor. Anne ve babasının rabbine, onların inandığı pahalara baş koymaya dünden razı olduğunu söylüyor. Anne ve babası, Franco’nun karşısındaki Cumhuriyetçilerden oldukları için Rita, kardeşi Carmen ve teyzesi Leonor Fransa’ya göç etmek zorunda kalıyor. Lakin bu hayatının en sancılı süreçlerinden biri haline geliyor; “Annemle babamın istasyondaki bitik yüz tabirlerinden şüphelenmeliydik. Ülkede ve dışarıda başlarına ödül konmuştu. Karar giydikleri için hayatlarına birlikte son vermeye karar vermişlerdi. Bu türlü bir aşk yaşayan öteki kimse var mıdır, İlah bilir… Leoneor benden altı yaş büyüktü, Carmen ise dört yaş küçük. 10 yaşındaydım. Bu türlü işte, anne babamızı sen son öptüğümüz gün yaşlarımız 6, 10 ve 16’ydı.”
GÖÇ VE İLİŞKİN OLAMAMAK
Üç küçük çocuk göç yolunda, kamplardaki güçlü seyahatten sonra soluğu Nabonne’da alıyorlar lakin ikinci sınıf vatandaş olarak… Fransızlar, göç eden İspanyollar’ı beğenmiyor. Kentin dışında amcalarının ayarladığı Madrina dedikleri (İspanyolca hami, vaftiz anne manasına geliyor) bayanla ortalarında sağlam bir dostluk başlıyor. Lakin okula gittikleri kadar da çalışmak, mesken iktisadına katkıda bulunmak da mecburi. Rita’yı o sıralar ayakta tutan küçük şeyler var mesela birbirlerinin saçlarını taradıkları zamanlar… “Kardeşlerimle birbirimizin saçlarını taramayı severdik. Ben Carmen’in saçını tararken, Leonor da benimkini tarardı. Bir gün Madrina’ya, tarağın saçlarımdaki düğümleri çözmek için kayarken yarattığı hem yumuşak hem sert hissin bana annemi hatırlattığını söyledim. Madrina sonraki sabahki hazırlığımıza resen çıkageldi. Leonor’un saçlarını taramak için, eksik vagon misali trene eklendi. Daltonlar. Madrina biliyordu. Her şeyin farkındaydı. Leonor’un da o duyguyu yeninden tatma gereksinimi olduğunu biliyordu; bir hareketle, bir duruşla, bir temasla canlandırdığımız anılarla kendinin beslemek için… ” Ne yaparsa yapsın Fransızlar’ın gözünde bir yere gelemeyeceğini hisseden ve kendisi için farklı bir hayat düşleyen Rita, bir mühlet sonra okulu bırakıp, tam gün çalışmaya sonrasında da bahtını farklı bir yola koymaya karar veriyor.
RITA, JOSEPHINE OLURSA…
Aldığı az buçuk eğitimle Fransız üzere görünmeyi başına koyan Rita, Josephine Blanc ismiyle değişik biri olmayı ve diğer bir kentte çalışmayı başına koyuyor. O sırada da mukadderat ağlarını örüyor ve Toulouse Garı’nda Rafael isminde bir gençle tanışıyor. İkili ortasındaki aşk büyüdükçe Rita’nın da hayatına öbür öteki beşerler şahit olmaya başlıyor. Bunların en değerlisi de Rafael’in annesi Pepita… Pepita, İspanya’nın özgürlüğü için savaşmaya cepheye gidecek kadar mecnun dolu bir bayan. İkisi ortasındaki sağlam dostluk, hayatları boyunca da sürüyor. Rita hayatında çok darbe alıyor; kendisine çocukluktan beri saygılı ve ilgili Andre’yle evleniyor. Lakin hayat ona sonsuz memnunluk vadetmiyor. Daima çalışmayı, daima didinmeyi gerektiriyor. O da kimi vakit pes diyor, kaçıyor lakin yeniden başladığı yere, orijine geri dönüyor. Zira Rafael’den olan kızı Cali var ve onun için daima güçlü durmak zorunda kalıyor. Hayat dikensiz gül bahçesi olmayabilir fakat dikenlere kiminle katlandığınızda bu yolda değer kazanıyor. Rita bu kocaman yola, içinde kardeşi, teyzesi, gözetici annesi ve Rafael’in de annesinin dahil olduğu bir bayan kafilesiyle katlanıyor. Ta ki Rita hayata veda edene kadar…
BİTİNCE NAİF BİR TAT BIRAKIYOR
Kitabın bence en can alıcı yerlerinden biri, hayat yolunda ömür grafiği daima aşağı istikamette hareket etse de Rita’nın şu kelamları etmekten çekinmemesi: “Bu hayat bana tutkuyu ve dürüstlüğü öğreten annemle babamı; biri yoldan çıkarak, oburu gerçek yola sokan iki kız kardeşimi; sevinci ve zekasıyla beni besleyen anneni, erkek olmasına yardım edebildiğim ve bana bunu yüz katıyla iade eden bir oğul olan babanı verdi. Sonra da seni ve Nina’yı, tüm o imtihanlardan sonra ayakta kalabildiğim için bir ödül olarak verdi. Güya bana, bundan sonra ve sonuna kadar kahkaha ve şefkatle dolacak demiş gibi…”
‘Renkli Çekmeceli Şifonyer’, gerek üzen gerekse eğlendiren satırlarıyla okuyucuyu her daim ayakta tutmayı başaran bir anlatı. Bayanların bayanlara dayanağının altını çizerken, okuyanda da naif bir his bırakıyor.