Filistin coğrafyası ‘Sultan II. Abdülhamid Devri Filistin’ ismiyle birinci defa bütün olarak ele alındı ve bir kısmı daha evvel yayımlanmamış fotoğraflar tek kitapta toplandı. Eser hakkında görüşlerini anlatan usta gazeteci ve sanat eleştirmeni Doğan Hızlan, “Bu kitaplar hep bilinmeyen kalmış yapıtlardır, periyodun yalnızca siyasi değil hayat biçimini de gösterir. Sultan II. Abdülhamid’in nasıl biri olduğunu, fotoğrafa ve resime düşkünlüğünü de göstermiş oldu. Bu yüzden kitabı okuyanlar Osmanlı’nın yalnızca bir devrini görmeyecekler” dedi.
Kudüs, Nablus ve Akka sancağını 1900’lerin başındaki idari yapıya nazaran ele alan ‘Sultan II. Abdülhamid Dönemi Filistin’ kitabı, Osmanlı’nın güçlü hafızasıyla Filistin’in tarihini gün yüzüne çıkarıyor. Yapıtın hazırlık etabında Yıldız Fotoğraf Albümleri’nde Filistin kentlerinin manzaralarını içeren yaklaşık 1300, ABD Kongre Kütüphanesi’nde 400 ve New York Halk Kütüphanesi’nde 200’e yakın fotoğraf titizlikle incelendi. Filistin bölgesi için bilhassa tabir gücü yüksek olmasına ehemmiyet verilen ve pek birden fazla daha evvel hiçbir yerde yayınlanmamış 293 fotoğraf kitapta yerini aldı.
Özel kutu ve çantasıyla meraklılarına sunulan kitap, Demirören Yayınları tarafından hudutlu sayıda yalnızca bin adet olacak formda Türkçe basıldı. Tarihe ilgi duyan herkes için kaçırılmayacak fırsatlar sunan eser, Osmanlı’nın geçmişini bugünün tutkunlarıyla buluşturuyor.
HIZLAN: DÜNYA SİYASETİNİN BUGÜNÜNÜ ANLAMAK İÇİN KIYMETLİ BİR KİTAPTIR
Gündemde olan birçok siyasi olayı anlamak için geçmişin bilinmesi gerektiğini belirten Doğan Hızlan, kelamlarına şöyle devam etti:
“En değerlisi tarihi anlatırken belgesel ya da fotoğraftır. Bu bakımdan Sultan II. Abdülhamid’in fotoğraflara değer verdiğini biliyoruz. Kitap yalnızca Sultan II. Abdülhamid’in idaresindeki Filistin’i göstermiyor. Tıpkı vakitte dünya haritasını da gösteriyor. Filistin’in coğrafyasını da bu yapıtta görüyoruz. Bir yerin coğrafyasını görürseniz, tarihini anlamak için kıymetli yardım alırsınız. Bunlara baktığımızda bugünkü Filistin’i değerlendiriyorsunuz. Bu kitaplar ebediyen bâtın kalmış yapıtlardır, zamanın yalnızca siyasi değil ömür biçimini de gösterir. Sultan II. Abdülhamid’in nasıl biri olduğunu, fotoğrafa ve resime düşkünlüğünü de göstermiş oldu. Bu yüzden kitabı okuyanlar Osmanlı’nın yalnızca bir periyodunu görmeyecekler. Ayrıyeten Osmanlı’nın gelişimini, değişimini, Türkiye’de ve yurt dışındaki hudutlarımızda nasıl bir idare olduğunu, bu vakte nasıl geldiğimizi görecekler. Bu yüzden herkesin kitabı okumasını tavsiye ediyorum. Tarihin her kısmını yayınlayan bu kitap, bugünü daha yeterli anlamamızı sağlayacaktır. Dünü bilmeden bugünü anlamak mümkün değildir. O nedenle dünya siyasetinin bugününü anlamak için de değerli bir kitaptır. Görsel dokümanlar tarih yazımında metinlere kıyasla çok değerlidir zira yazdığınızda ispat sıkıntısı vardır. İkisini karşılaştırdığınızda değişimi ve gelişimi daha âlâ görürsünüz. Birebir vakitte kitap o vakit ki Filistin nasıldı, bugün nasıl, değişim nasıl yaşandı; dünya siyaseti nasıldı, nasıl değişti ve burayı nasıl değiştirdiği konusunda katkı sağlıyor. Bugün Türkiye’de, komşu ülkelerde ve dışında gündemde olan birçok siyasi olayı anlamamız için geçmişi bilmek lazım. Tarihin hakikat ve güzel kıymetlendirilmesi için bu kitabın okunmasını istiyorum. Demirören Yayınları çok değerli bir iş yapıyor. Zira bu kitapla bize dünden bugüne olan Türkiye ve dünya haritasının bilgisi ile fotoğrafını veriyor.”
KAYA: FİLİSTİN COĞRAFYASINI GÖRSEL HAFIZA NİTELİĞİNDE BİR ORTAYA GETİREN BİRİNCİ KİTAP
Eserin alanında başlı başına bir müracaat kaynağı olacağını tabir eden Hasan Mert Kaya, “Sultan II. Abdülhamid periyodu Filistin coğrafyasının karışmaya başladığı ve hareketlendiği hayli farklı bir devir. Milletlerarası ilgiler açısından savaşların çıkmaya ve coğrafyanın birçok yerden göç almaya başladığı özel bir devir. O periyot birçok projeyle Sultan II. Abdülhamid, bölgenin İstanbul ile bağını canlı tutmaya ve fiziki olarak da bağlarının güçlü olmasına ihtimam gösteriyordu. Öncelikle bu kitap Sultan II. Abdülhamid’in ‘Tahriri münderecattan fazla, fotoğraflardan istifade ederim’ kelamıyla, günümüz Türkçesine çevirecek olursak ‘Her fotoğraf bir fikirdir’, çok kıymetlidir. Zira bu albüm içerisindeki fotoğrafların tamamına yakını bölgenin mimarisi, kültürü, insanların giysisi ve hayatıyla ilgili çok önemli fikir verecek niteliktedir. Burada fotoğraflara bakıp geçmemek, üzerinde ayrıntılı durmak ve fotoğrafı okumak gerekiyor. Okura görsel hafıza geliştirilmesi için son derece faydalı bir kitap. Yapıtta Filistin bölgesi Osmanlı devri idari yapısı göz önünde bulundurularak Kudüs, Nablus ve Akka sancakları başlıkları altında 3 ana kısım halinde incelenmiş. Bu da bize Osmanlı’nın o devir Filistin coğrafyasını nasıl yönetim ettiğine dönük bir ipucu sağlıyor. Kitap Filistin ile ilgili esaslı bağlarımıza, oraya kazandırmış olduğumuz mimari yapıtlara ve onları nasıl korduğumuza ait birçok görsel data sağlıyor. Benim gördüğüm Filistin coğrafyasını görsel hafıza niteliğinde bir ortaya getiren birinci kitap. Bu nedenle eser, alanında başlı başına bir müracaat kaynağı olacaktır. Filistin’in kapsadığı coğrafik alan ve nerelere Filistin diyebileceğimizi anlamak için de bir delil niteliğindedir. Demirören Yayın Grubu’na çok teşekkür ediyorum zira çok değerli bir periyodu ayrıntılı araştırmalarla birçok daha evvel hiç yayınlanmamış 293 tane fotoğrafı bir ortaya getirerek okurların istifadesine sundu” diye konuştu.