Rusya’nın 24 Şubat’ta Ukrayna’ya başlattığı askeri operasyonlar başta Batılı ülkeler olmak üzere birçok ülkeden reaksiyon gördü. ABD ve İngiltere başta olmak üzere birçok Avrupa ülkesi Rusya’ya karşı ekonomik ve siyasi yaptırım uygulamaya başladı.
Rusya Devlet Lideri Vladimir Putin, Rus hükümeti ve milletvekilleri bu yaptırımların gayesi olurken, Rusya’nın en büyük gelir kapısı olan petrol ihracatı da yaptırımlarla ziyana uğratılmak istendi. Lakin nükleer ve termik santral kullanmadığı için Rus gücüne bağımlı olan ülkeler, Rusya ile ticaretini yüzde 100 kesemedi. Bunu fırsat bilen Putin ise, Rus para ünitesi rubleyi güçlü tutmak için petrol ihracatında ödemelerin ruble ile yapılmasına yönelik kararname imzaladı. Hollanda, Polonya ve Bulgaristan üzere ülkeler bu kaidesi kabul etmeyince Rusya bu ülkelere doğalgaz akışını kesti.
Savaşın 100 gününde 93 milyar gelir
Putin daima ambargoların direkt Batılıları etkileyeceğini tabir ederken, yaptırımların akabinde Rusya’nın petrol ihracatını arttırması da Putin’i doğrular nitelikte oldu. Rusya, Ukrayna’ya ataklarının birinci 100 gününde petrol ve fosil yakıtlardan 93 milyar euro civarında gelir elde etti. Rusya’nın elde ettiği 93 milyar euroluk gelirin 57 milyar euroluk kısmı da AB ülkelerinden elde edildi.
Rus petrolü öteki ülkeler üzerinden alınmaya devam ediyor
ABD Lideri Joe Biden, mart ayı başında Rusya’dan petrol alımının yasaklandığını ilan eden bir bildiri yayınlamış lakin ABD Güç Enformasyon Yönetimi sayılarına nazaran Rusya’dan petrol arzı şubat ayında 2 milyon 325 varil iken mart ayında neredeyse iki katına çıkarak 4 milyon 218 varile yükselmişti. Bu sayılara nazaran Rusya, ABD’ye petrol tedarikçisi sıralamasında 9’ncu sıradayken 6’ncı sıraya yükseldi. ABD, mart ayı başında Rusya’dan petrol ihracatını yasaklamış ama mayıs ayında Rus petrolünü taşıyan tankerler New Jersey ve New York limanlarına ulaşmaya devam emişti. Kimi ABD medya kuruluşları Çin ve Hindistan’ın Rusya’ya uygulanan ambargoları delmeye yardım ettiğini savunuyor. Buna nazaran Rusya’nın Japon Denizi kıyısındaki Kozmino petrol limanından petrol ihracatının yüzde 20 dolayında arttığı ve 70 milyon varile yükseldiği söz edildi.
Hindistan, Rusya’dan rekor seviyede petrol satın aldı
Rusya’ya Ukrayna’daki hücumları nedeniyle uygulanan ambargoları delen bir öteki ülkenin Hindistan olduğu da savunuluyor. Savaşın başladığı şubat ayında Hindistan geçtiğimiz yılın petrol ihracatının 3 misline ulaşarak 62,6 milyon varil Rus petrolü aldı. Savaşın akabinde Hindistan’dan ABD ve Avrupa ülkelerine petrol eserleri sevkiyatı da gözle görülür oranda arttı. Hindistan’ın Rus petrolünü yüzde 20 daha ucuza almasından ötürü ABD ve Batılı ülkelere Rus petrolünü satarak değerli ölçüde gelir elde ettiği savunuluyor. Hindistan Dışişleri Bakanı Subrahmanyam Jaishankar savların akabinde yaptığı açıklamada, Avrupa ülkelerinin aslında Rusya’dan petrol almaya devam ettiğini ve kendilerinin Avrupa’ya petrol satmadığını söyledi.
Rus petrolü başka ülke petrolleriyle karıştırılarak pazarlanıyor
Rusya’ya uygulanan petrol ambargosunun nasıl delindiğine dair birtakım yol haritalarının ortaya çıktığı öne sürülüyor. Buna nazaran Rus petrolü Ust-Luga ve Primorsk limanlarındaki tankerlere yükleniyor. Bu tankerler Güney Kore’deki İncheon kenti limanlarına gidiyor ve buradan da Rusya’nın doğalgaz akışını kestiği Hollanda’nın Rotterdam limanlarına ulaşıyor. Birebir vakitte Rus petrolü Letonya, Türkmen ve Hint petrolüyle karıştırılıyor. Birtakım uzmanlar Slovakya’nın Rus petrolüne olan bağımlılığının yüzde 100, Finlandiya’nın yüzde 80, Polonya’nın yüzde 63, Macaristan’ın yüzde 58 ve Çekya’nın yüzde 50 olduğunu ve bu nedenle de dolaylı yollarla Batılı ülkelerin Rus petrolünü almaya devam edeceğini savunuyor.
Rafineri dönüşümleri kısa müddette gerçekleşmez
Total Research Stratejik Araştırma Kısmı uzmanlarından Nikolay Vavilov Rus basınına yaptığı açıklamada, Avrupa ülkelerinin Rus petrolünden vazgeçmek için rafinerilerinde modernizasyona gitmesi gerektiğini söyledi. Avrupalıların Norveç, Azerbaycan, ABD ve Orta Doğu petrolü alabileceğini ama bunun kısa müddette kolay olmayacağını söyleyen Vavilov, “Sorun şu ki Avrupa’daki birçok petrol rafinerisi sadece teknik olarak Rus petrolüyle çalışabiliyor. Bu nedenle bu dönüşümün gerçekleşmesi aylar sürebilir ve petrol fiyatları daha da artabilir. Ayrıyeten diğer ülkelerden alınan petrolde yağ derecesindeki yoğunluk, kirlilik ölçüsü ve kükürt düzeyi Rus petrolüne karşı farklılık gösterebilir” dedi.
Rus uzman Artem Deev ise, Shell’in Rus petrol ambargosunu delmekle suçlandığını hatırlatarak, “Letonya limanlarında Rus petrol hammaddesi öbür tedarikçilerden gelen petrolle karıştırıldı. Karıştırılan başka petroller Rus petrollerinden yüzde 50 seviyesinden azdı. Yani Rusya eseri olmayan petrol ortaya çıkarıldı. Shell, ABD senatosunun davetine kadar bu ihracatı sürdürmeye devam etti. Shell daha sonra Rusya’dan ihracatı durduracağına dair taahhüt verdi. Lakin Rusya’dan gelen petrol hacmi hala büyüyor. Alıcılar bir formda ambargoları aşmanın yolunu buluyor” tabirlerini kullandı.
Rusya’nın petrol müşterileri ortasına Güney Afrika da eklendi
Rusya tüm ambargolara karşın dünyadaki çabucak hemen her ülkeye petrol satmaya devam ederken, yeni bir açıklama da Güney Afrika’dan geldi. Güney Afrika parlamentosunda ülkedeki petrol krizine karşı gerçekleşen toplantıda konuşan Güney Afrika Maden ve Güç Kaynakları Bakanı Gwede Mantashe, Güney Afrika’daki petrol sıkıntısını daha ucuz olan Rus petrolüyle aşmayı planladıklarını söyledi. Mantashe, “Rus petrolünü daha ucuz fiyata almayı düşünmeliyiz. Zira buna karşı rastgele bir engelleme yok” diye konuştu.
Güney Afrika’da Rus petrolünün satın alınması üzerine başlatılan tartışmalar bu ülkenin Rus petrolünü yakın vakitte almaya başlayabileceği yorumlarına neden oldu.