Soğuk Savaş’ın en ağır günlerinde 1974 Dünya Kupası Batı Almanya’da düzenlenecekti. 4 yıl evvelki faciadan sonra Türkiye hiç de kötü bir eleme kümesi geçirmedi. 2-0’lık Lüksemburg mağlubiyetiyle başlasak da sonra rövanşı 3-0 kazandık. İtalya ile deplasmanda kaleci Sabri Dino’nun devleştiği maçta 0-0 berabere kaldık. İstanbul’da 1-0 kaybettik. İsviçre deplasmanından 0-0 ile döndük. Konutumuzda 2-0 kazandık. İtalya’nın akabinde ikinci olduk fakat bu, kupaya gitmemiz için kâfi olmadı. Lüksemburg hezimeti değerliye mal olmuştu.
PRİM PAZARLIĞI
Batı Almanya ile Doğu Almanya birebir kümedeydi. Turnuvanın başlamasına 5 gün kala Batı Alman oyuncular kazan kaldırdı. Primleri artmazsa turnuvadan çekilmekle tehdit ettiler federasyonlarını. Uzun süren pazarlıklardan sonra muahede sağlandı.
Batı Almanya’nın kümenin açılış maçındaki rakibi Şili’ydi. Şili, play-off’ta SSCB’yi elemişti. Sovyet grubu, Şili’deki darbeyi protesto ederek deplasmana gitmemişti. Şili, Almanlara kök söktürüyordu. Lakin Caszely’nin sert hareketi maçın hakeminin yansısını çekmişti. Dünya Kupası’nın birinci kırmızı kartını çıkaran hakemin ismi Doğan Babacan’dı. Breitner’in golü Almanları sevindirdi.
Ama kümenin en kıymetli maçı, iki Almanya’nın ortasındaydı. Kümenin liderlik maçıydı. Hamburg’daki maç öncesinde gergindi oyuncular. Batı Almanya, alanda varlık gösteremiyordu. Gerçekten 77’de Sparwasser, Doğu Almanya’ya galibiyeti getiren golü atıyordu. İki Almanya tıp atlamıştı.
Son şampiyon Brezilya ise 4 yıl öncesinden çok farklı bir grupla çok farklı bir futbol oynuyordu. Hem Yugoslavya hem de İskoçya ile 0-0 berabere kalıyorlardı. Son maç, kümenin zayıf ekibi Zaire önünde 3-0 kazanıp, kümeden çıkabiliyorlardı. Yugoslavya ve Brezilya çeşidi geçti.
‘Total Futbol’ heyecanı Avrupa’yı sarmıştı. Bu sistemin mucitleri Rinus Michels ve Johan Cruyff iş başındaydı. Hollanda’nın hocası ve kaptanı olarak natürel… Hollanda’nın oynadığı futbol izlemek memnunluk vericiydi doğrusu. Sert Uruguay 2-0’la, Bulgaristan 4-1’le geçildi. Kaleci Hellström’in performansı İsveç ismine Hollanda’ya geçit vermedi. Bu iki grup rahatça çeşidi geçti.
PENALTI CANAVARI
1970’in finalisti İtalya 1100 dakikadır resmî maçlarda gol yemiyordu. Kaleci Dino Zoff’un Haiti ile oynanacak birinci maçta terlemesi bile beklenmiyordu. Fakat Sanon’un golü ortalığı karıştırdı. 47’deki bu golün akabinde toparlanan İtalya 3-1 kazandı. Ancak kümenin senaryosu onlar için yazılmamıştı.
Turnuvaya İngiltere’yi eleyerek gelen Polonya; Lato, Szarmach, Deyna ve penaltı kurtarma canavarı kaleci Tomaszewski ile Avrupa’yı sallıyordu. Arjantin önünde zorlanmalarına karşın 3-2 kazanıyorlardı.
İtalya ile Arjantin ortasındaki maç, Zoff ve arkadaşları için düşünce vericiydi. Zar güç 1-1 beraberliği bulmuşlardı. Bu ortada Polonya, Haiti’ye 7’lik tarife uyguluyordu. Arjantin de 4-1 yeniyordu Haiti’yi. İtalya için Polonya önünde bir beraberlik çeşit manasına geliyordu. 2-1 kazanan Polonya, İtalya’yı meskenine yolluyordu.
2 çeyrek final kümesi vardı. Küme birincileri direkt final oynayacaklardı. Hollanda, Brezilya, Arjantin ve Doğu Almanya birebir kümedeydi. Cruyff ve arkadaşlarını durdurmak için her yol denendi. Hengameye arbedeyle, tekmeye tekmeyle, futbola da futbolla cevap verdiler. Arjantin 4-0, Doğu Almanya ve Brezilya 2-0 ile ekarte edildi. Sırada final vardı artık.
KUPA ALMANYA’NIN
Batı Almanya ise 3 Avrupalı ile eşleşmişti. Yugoslavya’yı 2-0, İsveç’i 4-2 ve Polonya’yı Tomaszewski’nin yeniden penaltı kurtarmasına karşın 1-0’la geçtiler. Polonya teselliyi üçüncülük maçında Brezilya’yı yenerek elde ederken, Lato da 7 golle krallık tahtına oturuyordu.
Final maçı, penaltıyla başladı. Daha Almanların ayağına top değmeden Cruyff ceza alanında düşürüldü. Neeskens’in penaltısıyla öne geçti Hollanda. Kaleci Maier bir daha geçit vermedi Hollanda’ya. Devre bitmeden Müller ve penaltıdan Breitner’in golleri, Alman seyirciler için memnunluk vericiydi. Maç gittiğinde tabelada 2-1’lik Batı Almanya üstünlüğü vardı. Kupa Franz Beckenbauer’in ellerindeydi.
KUPA, 41’LİK ZOFF’UN ELİNDE
1982 Dünya Kupası İspanya’da yapılacaktı. Grup sayısı 16’dan 24’e çıkarılmıştı. Bizim ismimize gerçek manada bir bozgun yaşandı elemelerde. 8 maçımızı da kaybettik. İzmir’de İzlanda’ya 3-1 yenilirken, Fatih Terim ile tek golümüzü attık. Sovyetler Birliği, Çekoslovakya ve Galler karşısında varlık bile gösteremedik, 22 gol yedik ve turnuvayı yalnızca televizyon başından izleyebildik.
İtalya’nın başında hala Enzo Bearzot vardı. 1980 yılında yaşanan Totonero skandalında 2 yıl ceza alan Paolo Rossi, 3 lig maçı oynadıktan sonra takıma çağırılmıştı. Boniek’in kadro önderi olduğu Polonya karşısında 0-0’la yetindi İtalya. Enerjik kanat oyuncusu Conti dışında silik bir imajı vardı İtalya’nın. Hakikaten Peru maçından da 1-1 geldi. Sempatik Kamerun ile de 1-1 berabere kaldılar. Kümede tek galibiyet, Peru’yu 5-1 yenen Polonya’nın oldu. İtalya, birebir puanda ve averajda olduğu Kamerun’u yalnızca 1 fazla gol atabildiği için geçebiliyordu.
SPİKER: UTANIYORUM
Batı Almanya, Jupp Derwall idaresinde yenilmez Armada’yı oluşturmuştu. Rummenigge, Schumacher, Littbarski, Hrubesch üzere isimler, makinenin kesimleriydi. Üstelik Breitner de ulusal ekibe geri dönmüştü. Ne var ki birinci maçta Cezayir önünde toz şeker üzere dağıldılar. 2-1 kaybederken herkes onları değil, Madjer ve Belloumi’yi konuşuyordu. Lakin FIFA 1978’den ders almamıştı. Son maçlar tekrar tıpkı saatte değildi. Batı Almanya son maçta Avusturya’yı 1-0 yenerse, Cezayir eleniyor bu iki grup cins atlıyordu. Hakikaten o denli oldu. Maçın başında Hrubesch’in golünden sonra nahoş bir top çevirme yaşandı. Maçı anlatan Alman spiker, “Utanıyorum” diyordu. Fakat olan olmuştu.Herkes Maradona’yı bekliyordu birinci kupası için. Lakin Belçika mağlubiyetiyle başladı turnuvaya Arjantin. Diego, kendini Macaristan maçında gösterdi. Grubu 4-1 kazanırken, o da 2 gol attı. Macaristan, El Salvador’u 10-1 yenerek gösteri yapsa da kümeden çıkamadı.Peş peşe 2 kupayı pas geçen İngiltere, bu sefer argümanlı bir grupla gelmişti. Fransa’yı 3-1 yenerken de göz doldurdular. İngiltere ve Fransa, kümeden çıkarken Sovyet hakem Stupar’dı konuşma konusu. Fransa-Kuveyt maçında skor 3-1’ken Fransa gol attı. Lakin Kuveytliler, tribünden gelen düdük sesi nedeniyle durmuşlardı. Kuveyt Futbol Federasyonu Lideri alana indi. Çekinen hakem golü iptal etti. Neyse ki biraz sonra Fransa 4’üncü golü tekrar attı.
Ev sahibi İspanya pek de yeterli görünmüyordu. Honduras beraberliği, sıkıntı Yugoslavya galibiyeti ve Kuzey İrlanda hezimetinin akabinde ikinci olarak çıkabildi.Brezilya ise Tele Santana idaresinde samba yapıyordu. Sovyetler Birliği 2-1, Yeni Zelanda 4-0 ve İskoçya 4-1 ile geçiliyordu. Socrates, Zico, Eder herkesin dilindeydi.İkinci çeşitte 4 küme vardı üçerli. Polonya, Belçika’yı 3-0’la aşarken SSCB maçındaki 0-0 kâfi oldu. Polonya yarı finaldeydi.İngiltere, Batı Almanya ve İspanya ile 0-0 berabere kalarak kaybetmeden elenenler kervanına katıldı.
Antipatik Almanlar, İspanya’yı 2-1 yenerek yoluna devam ediyordu.Fransa ise açılmıştı. Platini, Giresse ve Tigana gösteri yapıyordu. Avusturya’yı 1-0, Kuzey İrlanda’yı 4-1 yenerek yarı finalist oldular.
ROSSİ FIRTINASI
İlk tipi maç kazanamadan geçen İtalya’nın Brezilya ve Arjantin’e yem olacağını düşünenler yanıldı. Arjantin’i 2-1 yendiler. Gentile’nin Maradona’ya yaptıkları ise insanlık dışıydı. Maradona, bunun acısını Brezilya maçında tekme atarak çıkarmaya çalışınca kırmızı kart gördü. Brezilya 3-1 kazanıp küme finaline geldi. Beraberlik bile Brezilya’ya yarıyordu. Ancak bu maçta Rossi patladı. 3 gol atan fırsatçı İtalyan, rakip savunma ve kalecinin zaafiyetini kıymetlendirdi. Şık Brezilya’nın Socrates ve Falcao ile bulduğu goller işe yaramayacaktı.
Yarı finalde İtalya yeterlice açılan Rossi’nin 2 golüyle Polonya’yı 2-0’la geçiyor ve finale adımını atıyordu. Başka yarı final ise klasikler ortasına girecek cinstendi. Olağan mühleti 1-1 biten maçta Batı Almanya ile Fransa’nın çabası 3-3’e taşınıyordu. Kaleci Schumacher’in Battiston’u hastanelik ettiği hareketin cezalandırılmaması Fransızlar için şanssızlık olmuştu. Penaltılarda 2 kurtarış yapan Schumacher kahraman olmuştu. Moralsiz Fransa, yedeklerle çıktığı üçüncülük maçında Polonya’ya 3-2 kaybediyordu.
Finalde 24. dakikada penaltı kazandı İtalya. Cabrini, topu dışarı gönderdi. Ancak ikinci yarıda harikulade bir İtalya vardı alanda. Gol hükümdarı Rossi ile başladı her şey. Tardelli ve Altobelli skoru 3-0’a getirdi. Breitner’in golü yalnızca erdem sayısıydı. Kupa 41 yaşındaki kaleci Zoff’un ellerindeydi.
KEMPES VE HAKEMLER KONUŞULDU
1978 Dünya Kupası, Arjantin’e verilmişti. Lakin ülkedeki insan hakları ihlalleri büyük reaksiyon çekiyordu. FIFA Lideri Joao Havelange ve grubu, reaksiyonlara kulak tıkadı.
Elemelere 4-0’lık Malta galibiyeti ve Doğu Almanya deplasmanında gelen 1-1’lik beraberlikle başladık. Lakin peş peşe iki sefer Avusturya’ya kaybettik. O moralsizlikle Doğu Almanya’ya da konutumuzda 2-1 kaybettik. 3-0’lık Malta galibiyetinin pek de bir manası olmadı.
Ev sahibi Arjantin’in başında Brezilya futboluna hayran Cesar Luis Menotti vardı. Ülkeyi yönetenlerle siyaseten tıpkı fikirlere sahip değildi. Ülkede yaşanan tartışmalar yüzünden Boca ve River’dan yalnızca 5 oyuncu aldı takıma. 17 yaşındaki yükselen yıldız Maradona’yı muhafaza ismine da kupa takımına çağırmadı.
KOMİK BİR PENALTI
Arjantin, hakem dayanaklı bir Macaristan galibiyetiyle turnuvaya başladı. İki oyuncuları atılan Macarlar isyan ediyordu. Bu ortada İtalya, Fransa’yı 2-1 ile geçiyordu. Tıpkı Fransa, Arjantin’e kök söktürüyordu. Komik bir penaltı ve komik diğer kararlarla 2-1 kazanan Arjantin oldu. Âlâ futbollarına karşın Platini ve arkadaşları için yolun sonu gelmişti. İtalya ise Bettega’nın golüyle Arjantin’e şok yaşatıyordu. Mesken sahibi küme ikincisi olarak çeşidi geçiyordu.
Son şampiyon Batı Almanya’da, bir evvelki kupanın kutlamasında yaşanan tartışmalar yüzünden Müller, Grabowski, Overath ve Breitner, ulusal kadrosu bırakmıştı. 1977’de Cosmos’a giden Beckenbauer de o denli. Batı Almanya ile Polonya, turnuvanın açılışında badire verdiler. Ancak 0-0’ın üstüne kümesi şekillendiren de onlar oldu. Almanlar, Meksika’yı 6-0 yenerken, Tunus karşısında beraberliği Maier’in performansıyla sağlıyordu. O denli ya da bu türlü iki Avrupalı, kümeden çıkıyordu.
Brezilya, Coutinho idaresinde argümanlı gelse de kümede çok yeterli maçlar çıkarmadı. İsveç ve İspanya beraberliklerinin akabinde 1-0’lık Avusturya galibiyeti ile çeşidi geçebildiler. Öteki rakiplerini yenen Avusturya da onlara katıldı.
CRUYFF ŞOKU
Hollanda’da Cruyff şoku yaşanıyordu. Tehdit edilmesinden, Arjantin cuntasına reaksiyon vermek istemesine ve hatta eşine tatil kelamı vermesine kadar bin bir tez… Ekibin başında Avusturyalı Ernst Happel vardı. İran’ı kolay kolay 3-0 yenerek kupaya başladılar. Peru ile 0-0 berabere kaldılar.
Peru’nun yanında kümeden kim çıkacaktı? İskoçya’nın Hollanda’yı 3 farkla yenmesi gerekiyordu. Maçın içinde bir orta skor 3-1’di. Fakat 71’de Rep farkı teğe indiriyordu. Yenilmesine karşın Hollanda çeşidi geçmişti.
Yine iki küme vardı ve önderler final oynayacaktı. 4 Avrupalı’nın oluşturduğu kümede futbol konuşuldu. Hollanda, Avusturya’yı 5-1 yenerken, Batı Almanya ile 2-2 berabere kaldı. 2-1’lik İtalya galibiyetiyle önder oldular. Almanlar ise son maçta Avusturya önünde 3-2 kaybederek meskenlerine döndüler.
Arjantin, Brezilya, Peru ve Polonya başka kümedeydi. Arjantin, Polonya’yı 2-0, Brezilya, Peru’yu 3-0 yenerek kümeye başladı. İki Güney Amerika devinin maçından gol sesi çıkmadı. İş son maçlara ve averaja kalmıştı. İtirazlara karşın son maçlardaki birebir saate alınmadı.
Brezilya, Polonya mahzurunu 3-1 ile geçti. Arjantin’in finale çıkabilmek için Peru’ya en az 4 fark atması gerekiyordu. Bunun şuuruyla alana çıkan Arjantin, rakibin garip(!) kusurlarıyla 6-0 kazanıyordu. Brezilya, İtalya’yı 2-1 yenerek bronz madalya alabiliyordu.
Finalde Arjantin ve Hollanda karşı karşıyaydı. Gergin bir maçtı. 37’de turnuvanın gol hükümdarı Mario Kempes ile öne geçti Arjantin. 82’de Nanninga eşitliği sağladı. Son dakikada Rensenbrink’in vuruşu direkten dönmese tarih değişecekti. Uzatmalarda Kempes ve Bertoni, Arjantin’e birinci Dünya Kupası’nı getiriyordu. Lakin Kempes ve arkadaşları kadar hakemler ve FIFA’nın da hissesi vardı sonuçta.