JPMorgan Chase analistlerine nazaran, Rusya’nın G7 yaptırımlarına cevap olarak ham petrol üretimini kesmesi halinde global petrol fiyatları “çok büyük” bir sıçrama yaparak varil başına 380 dolara kadar ulaşabilir.
Bank of America ise global piyasaların yeni gelişmelere odaklandığını kaydederek, “Gıdadan güce ve hizmet dalına kadar artan enflasyonist baskılar ve faiz oranlarındaki süratli artışlar, petrol talebinin gelecek yıla kadar salgın öncesi düzeylere ulaşıp ulaşamayacağı konusunda soru işaretleri oluşturuyor. Bu durumda fiyatlar, mevcut düzeylerin yüzde 30 altına kadar düşebilir” değerlendirmesini yaptı.
Diğer finansal ve araştırma kuruluşları ise Avrupa yaptırımlarının Rus petrol üretimini günde 9 milyon varilin altına düşürmesi durumunda ise petrol fiyatlarının varil başına 150 dolara çıkabileceği iddiasında bulundu.
OPEC AYLIK PETROL RAPORUNU YAYIMLAMIŞTI
Petrol İhraç Eden Ülkeler Örgütü (OPEC), geçen hafta yayınlanan aylık petrol raporunda, Ukrayna’daki çatışmanın yılın ikinci yarısında sürat keseceğini ve bu nedenle Rusya’dan Avrupa’ya fosil yakıt ihracatında çok önemli azalmalar beklenmediğini belirtti.
AB’nin Rus ham petrolüne yönelik kısmi ithalat yasağının 5 Aralık prestijiyle başlayacak olmasıyla petrol fiyatlarının yılın ikinci yarısında ağır bir arz baskısı altında olacağına dikkati çeken milletlerarası kredi derecelendirme kuruluşu Fitch Ratings ise bu yıl için Brent tipi ham petrolün varil fiyatının 105 dolar olacağı kestiriminde bulundu. Fitch Ratings, gelecek yıl Brent petrolün varil fiyatının ise 100 dolar düzeyinde olacağını öngördü.
Öte yandan, S&P Küresel Ratings, Brent çeşidi petrol fiyatının bu yıl için varil başına 106 dolar ve gelecek yıl için 90 dolar olacağını iddia etti.
EIA’nın “Temmuz 2022 Kısa Devir Güç Görünümü Raporu”nda, bu yıl için Brent tipi ham petrolün ortalama varil fiyatının 104 dolar olacağı, gelecek yıl 94 dolara kadar düşeceği öngörüldü.
Citigroup ise Brent çeşidi ham petrolün bu yıl sonuna kadar varil başına 65 dolara düşebileceğini ve talebi felce uğratması beklenen resesyon gerçekleşirse gelecek yıl sonuna kadar 45 dolara kadar gerileyebileceğini kaydetti.
“EKONOMİK RESESYON TELAŞLARI SÜRDÜKÇE FİYATLAR BASKILANACAK”
Bir ay öncesine kadar 120 dolar düzeylerinde seyreden Brent petrolün varil fiyatı geçen hafta resesyon kaygılarıyla yüzde 7 bedel kaybederek 94,5 dolara kadar geriledi.
Atlantic Kurulu Kıdemli Üyesi ve Milletlerarası Vergi ve Yatırım Merkezi (ITIC) Güç, Büyüme ve Güvenlik Programı Yöneticisi Ariel Cohen, AA muhabirine yaptığı değerlendirmede, piyasalardaki ağır belirsizliğin dalgalanmaları artırdığına dikkati çekti.
Ekonomik resesyon telaşları, Rusya’nın petrol ihracatındaki kesintiler ile OPEC+ ülkelerinin petrol üretimi kapasitesine yönelik tasaların de bu belirsizlikleri körükleyen ana etmenler ortasında yer aldığını belirten Cohen, şöyle devam etti:
“Petrol fiyatlarındaki çok belirsizlik kısa vadede fiyat kestirimlerini de belirsizliğe iterek zorlaştırıyor ve piyasalarda dalgalanmalara sebep oluyor. Rusya-Ukrayna savaşının nereye gideceğini ve ek yaptırım ve ikincil yaptırımların getirilmesine yol açacak bir gerginliğin çıkıp çıkmayacağını bilmiyoruz. Savaş duracak mı, Karadeniz’deki faaliyetler olağana girecek mi onu da bilmiyoruz. Tahıl ihracatı konusunda da telaşlarımız var. Tahminen de Rusya diyecek ki ‘Tamam tahıl istiyorsanız petrolümüzün Karadeniz’den ihracatına da müsaade verilsin.'”
S&P Küresel Ratings’in bilhassa gelecek yıl Brent petrol fiyatının 90 dolar düzeyinde olacağına yönelik kestiriminin daha gerçekçi olduğunu söz eden Cohen, ekonomik resesyon telaşları sürdüğü sürece fiyatların aşağı istikametli baskılanacağını söyledi.
ABD Lideri Joe Biden’ın da iştirakiyle düzenlenen Cidde Güvenlik ve Kalkınma Doruğu’nda konuşan Suudi Arabistan Veliaht Prens Bin Selman, ülkesinin daha evvel ilan ettiği üzere petrol üretimini günlük 13 milyon varile çıkarma kararı aldığını, bunun dışında ek kapasiteleri olmayacağını belirtmişti.
Cohen, OPEC kümesinin piyasanın gereksinim duyduğu üretim artışını yapmaması durumunda, bir ölçü “kayıt dışı” ek petrolün her vakit mevcut olacağını lisana getirerek şöyle devam etti:
“Karaborsada satış yapan OPEC üyeleri her vakit olmuştur. Tüm bunlara bakılınca, bu yıl için dramatik olmayan, tahminen 85-90 dolar aralığında seyredecek bir düşüş öngörüyorum ki dolar enflasyonu göz önüne alındığında, bu küçük bir sayı.”
ARZ ŞOKU SİNYALLERİ
Araştırma ve danışmanlık şirketi Strategy International Araştırmacısı Dimitrios Makousis, 2023 ve sonrasında talebin güçleneceği tarafındaki beklentilere işaret ederek insanların salgın sonrası seyahat etmek istemelerinin, Çin iktisadının tekrar açılmasının ve düşük petrol stoklarının fiyatlarda 2022 ve 2023’te destekleyici faktörler olabileceğini söz etti.
Makousis, “Şu an için Brent çeşidi petrol fiyatının varil başına 45 dolara kadar keskin bir biçimde düşmesi muhtemel görünmüyor. Ekonomik resesyon dehşetleri, yatırımcıları daha önlemli davranmaya, finansal piyasalarda sarsıntılara neden olsa da şu an varil başına 100 dolar düzeyinde seyreden fiyatların buradan keskin bir dönüş yapabilmesi kolay değil” diye konuştu.
Muhtemel bir arz şoku yaşanabileceğine vurgulayan Makousis, “Libya’da elektrik kesintileri ve petrol alanlarının bloke edilmesiyle yine alevlenen iç çatışmalar, Norveç’te açık deniz petrol kuyusu personellerinin grevi, Ekvador’da petrol üretimini sekteye uğratabilecek protestolar, yatırımcıların gözünü korkutan petrol ve petrol eserlerine getirilen vergiler, OPEC’in azalan düşük yedek kapasitesi ve üretim artışında zorluk çekmesi ve son olarak daralan rafineri kapasitesi bu beklentileri körüklüyor” dedi.
Makousis, fiyatların daha düşük düzeylerde mi sabitleneceği yoksa yükseliş eğiliminde mi kalacağı konusunda belirleyici bir rol oynayacak kimi faktörler olduğunun altını çizerek, Ukrayna’da devam eden savaşın meçhullüğü, Batı’nın Rusya üzerindeki yaptırımlarının aktifliği ve Rusya’nın üretim kapasitesinin akıbetinin bu faktörler ortasında yer aldığını söyledi.
Rusya ve Batılı ülkeler ortasında bir “yıpratma savaşı” yaşandığını söz eden Makousis, bu güç gayretinin bu ülkelerin dayanıklılığını ve güç piyasalarının istikrarını test edeceğini lisana getirdi.
Makousis, güç dönüşüm ve vergi siyasetlerinin güç yatırımlarının azalmasına neden olduğunu belirterek, “Petrol şirketlerine yönelik bu düşmanlık, global güç sisteminin değiştirilmeye çalışıldığı bir periyotta üretim ve rafine kapasitesine o denli ziyan verebilir ki meydana gelecek arz kaybını derhal telafi edecek düzeylere çabucak ulaşılamayabilir. Kısa vadeli bir aksama değil, uzun vadeli bir strateji olan bu husus, güç geçiş siyasetleri tasarlanırken önemli formda dikkate alınmalıdır” diye konuştu.