Getty Images Erdoğan ve Putin, 19 Temmuz’da Tahran’da bir ortaya gelmişti En son 19 Temmuz’da Tahran’da bir ortaya gelen Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan ve Rusya Devlet Lideri Vladimir Putin, bugün Rusya’nın Karadeniz kıyısındaki tatil beldesi Soçi’de buluşacaklar. İki önderin gündeminde Ukrayna’da devam eden işgal teşebbüsü ve tahıl koridoru muahedesi ve Rusya’nın karşı olduğu Türkiye’nin mümkün Suriye operasyonu yer alacak. Akkuyu’da devam eden nükleer santral projesi de dahil iki ülke güç işbirliği de önderlerin gündeminde yer alacak.
Uluslararası diplomaside birbirleriyle en çok görüşen başkanlar ortasında yer alan Erdoğan ve Putin, bugün değerli bir buluşma daha gerçekleştirecekler. İki önder geçen sene 29 Eylül’de yeniden Soçi’de bir ortaya gelmişler, yaklaşık 3 saatlik baş başa görüşmenin akabinde bir açıklama yapmamayı tercih etmişlerdi.
Erdoğan ve Putin, bugün görüşmek için tekrar Soçi’yi tercih ettiler. Moskova’dan yapılan açıklamalarda, iki önderin bu görüşmeyi 19 Temmuz’da Tahran’da kararlaştırdıkları bilgisi verildi.
İki başkan, Suriye’de iç savaşı sona erdirmek gayesiyle kurulan Astana süreci toplantısı için gittikleri İran’da ikili bir görüşme yapmışlar ve hem Suriye hem de Ukrayna’daki gelişmeleri ele almışlardı.
Soçi’de bugün yapılacak görüşmede, Tahran’da ele alınan mevzuların daha derinleştirilmesi ayrıyeten ikili ilgileri bilhassa güç ve ticaret işbirliğini içeren ögelerinin yüklü olarak ele alınması bekleniyor.
Rus önderin bugün yapılacak görüşme öncesinde Güvenlik Konseyi’ni toplaması dikkat çekti. Kremlin’den yapılan açıklamada, üst seviye askeri yetkililerin de katıldığı kurul toplantısında bugün yapılacak Türkiye-Rusya görüşmesinin gündeminin kıymetlendiği açıklandı.
UKRAYNA VE TAHIL MUTABAKATI ÖNCELİKLİ GÜNDEM
Erdoğan ve Putin’in gündeminin öncelikli ögeleri ortasında Rusya’nın 24 Şubat’ta başlattığı Ukrayna işgal teşebbüsü ve bunun global ve bölgesel tesirleri geliyor.
Putin’in sözcüsü Dimitri Peskov, Rus basınına yaptığı açıklamalarda, 22 Temmuz’da imzalanan tahıl ihraç mutabakatlarının uygulanma sürecinin yüklü olarak ele alınacağını kaydetti.
İstanbul’da yapılan merasimde, Ukrayna ve Rusya, Türkiye ve BM ile farklı başka mutabakatlar imzalamış ve böylelikle Ukrayna tahılının dünya pazarlarına ulaştırılmasının önünü açmışlardı. Bu kapsamda birinci gemi 3 Ağustos’ta Türk boğazlarından geçerek Lübnan’a gerçek seferini devam ettirmişti.
Rusya, bu muahedenin yanı sıra BM ile de ikili bir diğer metne daha imza atmış ve başta gübre ve besin eserleri olmak üzere kendi ihracatının Batı yaptırımlarına uğramadan gerçekleştirilmesinin altyapısını oluşturmuştu.
Erdoğan ve Putin’in görüşmesinde hem Ukrayna eserlerinin taşınması hem de Rusya’nın başlatacağı ihracatının sürdürülmesine ait detayların ele alınması öngörülüyor.
Türkiye, bu muahedeler sayesinde global besin buhranının tahliline dönük adım atılıyor olmasını Rusya ve Ukrayna ortasında sağlanan bir itimat artırıcı önlem olarak görüyor ve ileride muhtemel barış müzakereleri için fırsat yarattığını düşünüyor.
Bu nedenle, Erdoğan’ın Putin ile yapacağı görüşmede, mutabakatın kesintisiz uygulanması, gemi trafiğini etkileyecek hücumlardan kaçınılması çağrısında bulunması bekleniyor.
Görüşmede, Ukrayna’da devam eden savaşla ilgili genel değerlendirmelerin yapılması ve Erdoğan’ın 24 Şubat’tan bu yana lisana getirdiği barış için İstanbul’da başkanlar tepesi önerini yinelemesi de beklentiler ortasında.
EPA Ukrayna’dan yola çıkan ve 27 bin ton mısır taşıyan gemi Lübnan’a gitmek üzere İstanbul Boğazı’ndan geçiş yaptı SURİYE’NİN KUZEYİNE OPERASYON OLACAK MI?
19 Temmuz’da Türkiye-İran-Rusya Astana Zirvesi’nin yüklü gündeminin “terörle mücadele” olduğunu, bu kapsamda Türkiye’nin hem sonlarına hem de güvenlik güçlerine dönük akınlarını artıran YPG’ye karşı yeni bir operasyon kararlılığının ele alındığını Cumhurbaşkanı Erdoğan Tahran dönüşü gazetecilere açıklamıştı.
Hem Rus hem de İran tarafının Tel Rıfat ve Menbiç’i gaye alacak bu türlü bir operasyona soğuk baktığını kaydeden Erdoğan, YPG’nin asıl hedefinin Suriye’nin toprak bütünlüğünü bozmak olduğunu hasebiyle her iki Astana ortağının aslında Türkiye’ye dayanak vermesi gerektiğini vurgulamıştı.
Erdoğan’ın Soçi görüşmesi sırasında Putin’den operasyon konusunda daha esnek bir tutum takınmasını isteyebileceği, askeri harekatın yalnızca terör ögelerine karşı olacağı garantisini vermesi öngörülüyor.
Erdoğan’ın sözcüsü İbrahim Kalın, 31 Temmuz’da yaptığı açıklamada, Türkiye’nin kendi ulusal güvenliği kelam konusu olduğunda kimseden icazet almayacağını kaydetmiş, gerek duyulduğu anda kararın Ankara tarafından verileceğini kaydetmişti.
Ancak Suriye’de birbirine bağlı hassas birçok sürecin iç içe geçmiş olması, Ankara’nın kuzey Suriye için hissettiklerinin Moskova için İdlib’de geçerli olması Türkiye’nin tek taraflı bir adımının zorluğunu ortaya koyuyor.
Diplomatik etraflarda yapılan değerlendirmeler, Erdoğan’ın son aylarda lisana getirdiği operasyonun muhakkak bir noktada gerçekleşme mümkünlüğünü güçlü olduğuna lakin İran ve Rusya ile yapılacak görüşmelerin sonucuna nazaran hangi şiddet ve ölçekte olacağının belirleneceğine işaret ediyor.
Bu kapsamda, Rusya’nın Suriye’nin hava alanını denetim altında tutuyor olması, muhtemel bir operasyonda Türkiye’nin hava alanı konusunda Rusya ile uzlaşması gerekliliğini gösteriyor.
2019’da Barış Kalkanı operasyonu sırasında da hava unsurlarını çok kısıtlı kullanan Türkiye’nin Rusya’dan olumlu cevap alamamasının operasyon planlamasını etkileyeceği öngörülüyor.
Dolayısıyla bugün Putin’in Erdoğan’ın taleplerine vereceği karşılıklar, Ankara’nın bundan sonraki süreçte atacağı adımların şekillenmesi açısından büyük kıymet taşıyor.
RUSYA, GÜÇ VE İKTİSADA YÜK VERİYOR
24 Şubat’ta başlattığı Ukrayna işgal teşebbüsü nedeniyle, Batılı ülkelerin kapsamlı ve faal yaptırımı altında olan Rusya açısından yaptırımlara katılmayan Türkiye ile ikili ekonomik, ticari ve güç işbirliğinin derinleştirilmesi öncelikli bir amaç olarak görülüyor.
Rus basınına yansıyan haberlerde, başkanların Soçi gündeminde çok boyutlu Türk-Rus işbirliğinin detaylı olarak ele alınması, ticaret ve ekonomik bağların daha da ileri götürülmesi ve güç bölümünde ortak stratejik projelerin yaşama geçirilmesi üzere ögeler yer alıyor.
Ankara, savaşın başlamasının akabinde Batı’nın aldığı yaptırım kararlarına uymayacağını açıklamış, yasal olduğu sürece Rus işadamlarının Türkiye’de faaliyet göstermeye devam edeceklerini belirtmiş ve daha da kıymetlisi hava alanını Rus uçaklarına kapatmamıştı.
Bu durum Türkiye’yi Rusya karşısında daha da özel bir pozisyona taşımış ve taraflar ortasında ticaret sayılarında geçmiş yıllara oranla artışlar gözlenmişti.
Erdoğan-Putin görüşmesinde bu eğilimin giderek artan formda devam etmesi ve bunun için atılacak adımların ele alınması bekleniyor. Yaptırımlardan ötürü ABD doları ile süreç yapmaktan kaçınan Rusya’nın Türkiye ile uzun müddettir müzakere ettiği yerli para üniteleriyle ticaret konusunu gündeme getirmesi bu adımlardan biri olarak görülüyor.
Ankara’nın ise taraflar ortasındaki ekonomik faaliyetlerin daha da artması için Rusya’nın Türk vatandaşlarına uyguladığı vizeyi kaldırması talebi uzun müddettir masada bekliyor.
Rusya, 2015’de savaş uçağının düşürülmesinin akabinde uyguladığı yaptırımlar kapsamında Türk vatandaşlarına yine vize uygulamasını başlatmıştı.
İlişkilerin olağanlaşmasına rağmen vizenin hala uygulanıyor olması bilhassa iş çevrelerinde badire yaratan bir öge olarak görülüyor.
Getty Images 21 Temmuz’da Akkuyu Nükleer Santrali’nin dördüncü ve son reaktörünün temeli atıldı AKKUYU VE YENİ PROJELER GÜNDEMDE
Erdoğan, 19 Temmuz’da Putin ile ikili yaptığı görüşme hakkında basına açıklamalarda bulunurken, “Bize çok çok farklı birtakım teklifleri oldu. Biz inşallah burada doğal gaz konusunda, Akkuyu sıkıntısında ve öbür mevzularda şu anda dayanışmamızı motamot sürdürüyoruz, sürdüreceğiz,” tabirlerini kullanmış lakin Rus başkanın hangi teklifleri masaya getirdiğini açıklamamıştı.
Türkiye ile Rusya ortasındaki en stratejik işbirliklerinden biri Mersin’de imali süren Akkuyu Nükleer Santrali.
İlk reaktörü gelecek sene başlarında işletmeye alınacak olan Türkiye’nin birinci nükleer santralini 2010 yılında yapılan hükümetler ortası mutabakat uyarınca Rusya’nın Rosatom şirketi yapıyor.
Şirketin geçen günlerde Türk ortağı ile kontratını feshetmesi ve yerine Rusya temaslı yeni bir ortak alması ve bunun Erdoğan-Putin görüşmesinden yalnızca birkaç gün evvel yapılması dikkat çekti.
Enerji Bakanlığı’ndan yapılan açıklamada, Rus şirket ile Türk ortağı ortasında ihtilafların yaşandığı kayda geçirilirken, “Önceliğimiz, projenin başından bu yana inşaat alanında hizmet veren bütün yüklenicilerin ve çalışanların aleyhine bir mağduriyet oluşmaması ve projenin vaktinde devreye alınmasıdır. Daha evvel olduğu üzere, yeniden bu çerçevede teşebbüslerimiz problemlerin tahlili için devam etmektedir” sözüne yer verildi.
Bu kapsamda, Akkuyu konusunun Erdoğan-Putin görüşmesinde gündeme gelmesi bekleniyor.