ANKARA – Türkiye Cumhuriyeti Merkez Bankası (TCMB), yılın birinci 7 ayında cari açığın 36.6 milyar dolar olduğunu açıkladı. 7 aylık kaynağı meçhul para girişi (net yanılgı ve noksan kalemi) ise 24.34 milyar dolar oldu.
İYİ Parti Kalkınma Siyasetleri Lideri Prof. Dr. Ümit Özlale, Merkez Bankası’nın açıkladığı sayıları kıymetlendirdi. Ortaya çıkan durumun bilgi akışındaki vakit tutarsızlığı üzere ölçüm sorunlarından kaynaklanıyor olabileceğini belirten Özlale, “Ancak cari açığın yüzde 66,4’ü kadar bir ölçüm sorununu kabul etmek de pek mümkün değil. Üstelik 7 ay üst üste net yanılgı ve noksan kaleminin olumlu geldiği yalnızca iki periyot var. Birincisi Eylül 2008-Mart 2009 ortası. Bu devirde 12,9 milyar USD net yanılgı ve noksan var. İkincisi ise 2022’nin birinci 7 ayı ve bu son 7 aydaki net kusur ve noksan 2008-2009’dakinin neredeyse 2 katı. Hal bu türlü olunca bu ölçünün tamamını net yanılgı ve noksan olarak kabul etmek güç oluyor. İçindeki değerli bir kısma ne yanılgı ne noksan demek daha yanlışsız olabilir” değerlendirmesinde bulundu.
‘YENİ İKTİSAT MODELİNİN PEK DE İŞE YARAMADIĞINI GÖRMÜŞ OLDUK’
Ödemeler istikrarını de ilgilendiren ve iki gün evvel açıklanan öbür bir bilgi de dış ticaret endeksleri. Temmuzda bir evvelki aya nazaran ihracatın yüzde 6,8, ithalatın ise yüzde 11,3 arttığının açıklandığını hatırlatan Özlale, “Birim fiyat kısmı ise tam bir trajedi. İhracatımızın ünite fiyatı yüzde 6,2, ithalatımızın ünite fiyatı ise yüzde 27 artmış. Yani ihracata dayalı büyümeyi ucuz işgücü üzerinden kurgulayan yeni iktisat modelinin pek de işe yaramadığını yine görmüş olduk” dedi ve şu yorumda bulundu:
“Mesele yalnızca fiyat değil, ölçü olarak dünyaya ödemeler istikrarını bozacak istikamette bağlanıyoruz. Güç krizi nedeniyle Avrupa’ya ihracatımızın azalma ihtimalinin hayli yüksek olduğunu, turizm gelirlerindeki dönem tesirinin bittiğini düşündüğünüzde cari açık cephesinde işlerin düzgüne gitmeyeceğini net formda söyleyebiliriz. Ülkemizin yatırım çekiciliğinin pamuk ipliğine bağlı olduğunu da düşündüğünüzde ‘bu açığı finanse etmek için net yanılgı ve noksanı daha ne kadar kullanabilirler?’ sorusu akla geliyor. Şayet kaynağı muhakkak olmasa da finansman bulamazsak rezerv yakmamız gerekecek ancak ülkemizde pek kullanılabilir rezerv olmadığını anlatmaktan ya da duymaktan en az bizim kadar sizler de rahatsız olmuşsunuzdur.”
‘YAVAŞLAMA CUMHUBAŞKANINI ÇOK RAHATSIZ ETMİŞ OLMALI’
İYİ Partili Özlale’ye nazaran açıklanan sanayi üretimi verisi ie gerçek bölümdeki ser dııruşa işaret ediyor. Sanayi üretiminde aylık yüzde 6,2 azalma yaşandığını, bir öteki yavaşlama göstergesinin de perakende satışlarda ortaya çıktığını belirten Özlale, “Bu yavaşlama belirtileri hükümeti ve bilhassa Sayın Cumhurbaşkanını çok rahatsız etmiş olmalı ki yeni bir büyük kredi paketine hazırlandıklarını biliyoruz” dedi ve şöyle devam etti:
“‘Bunun enflasyonist bir tesiri olur mu’ diye akademik tartışmalara gerek yok zira enflasyon hükümetin pek de umurunda değil. Örneğin dün Sayın Cumhurbaşkanı yeni konut projesini açıkladı lakin iki gün evvel gelen inşaat maliyet endeksi verisi bina inşaatı maliyetlerinin temmuzda aylık yüzde 7,1 artışla yıllık yüzde 110,6’ya çıktığını söyledi. Üretim maliyetleri bu türlü denetimsiz artmaya devam ederken taban ücretlilere konut alma imkânı sunacak projenin gerçekleşme ihtimali de düşündürücü açıkçası.”
‘İŞ BULMA ÜMİDİNİ KAYBEDENLER İŞ ARAMAKTAN VAZGEÇİYOR, TÜİK İŞSİZLİK AZALDI DİYOR’
Son iki günde hükümetin ‘başarı göstergesi’ olarak sunabileceği tek müspet göstergenin TÜİK’in açıkladığı işsizlik oranının azalması verisi olduğunu söyleyen Özlale, “TÜİK bilgilerine nazaran bir ayda istihdam 148 bin kişi azalmış olmasına karşın işgücündeki 262 bin kişilik azalmanın tesiriyle işsizlik oranında bir azalma yaşandı. Meğer tüm geniş tarifli işsizlik oranlarında bir artış vardı” dedi ve şöyle devam etti:
“Reel kesim üretimi daha fazla sürdüremiyor… İktisattaki döviz talebi artıyor fakat ülkeye döviz girişi açıklanamayan kanallardan gerçekleşiyor ve ne kadar sürdürülebilir olduğu belirli değil… Fiyat artışları durmaksızın yoluna devam ederken vatandaş iş bulma ümidini yitiriyor… Bu türlü bir ortamda milyonlarca TL harcayarak yaptıkları aktiflikte Cumhurbaşkanı vatandaşa ucuz konut imkanı sunacakları projelerini anlatıyor.” (DUVAR)