“Çocuk epilepsi hastaları yüzme, dağcılık ve tırmanma gibi sporları yapmamalı”

Epilepsi teşhisi almış çocuk hastaların spor aktivitelerine başlamadan evvel kesinlikle tabiplerine müracaatları gerektiğine değinen Çocuk Nörolojisi Uzmanı Prof. Dr. Hatice Gamze Poyrazoğlu, “Çocuk epilepsi hastaları düşüp yaralanma riski az olan basketbol, voleybol, futbol, jimnastik, bale üzere faaliyetlerde bulunabilirler. Ama dağcılık, tırmanma, yüzme üzere düşme, yaralanma, boğulma ve mevt riski olan birtakım sporları yapmaları uygun değildir” dedi.

Epilepsi hastalığının tarifini yapan Çocuk Nörolojisi Uzmanı Prof. Dr. Hatice Gamze Poyrazoğlu, “Beynimizdeki nöronlar olağanda bir istikrar halindedir. Bu nöronların rastgele bir nedenle çok uyarılması ile ortaya çıkan olağandışı elektrik aktivite sonucunda bu istikrar bozulur. Şuur değişikliği, motor hareketler, duyu bozukluğu ve otomatizm denilen hedefsiz hareketler ile bir arada ortaya çıkan klinik tabloya nöbet yahut havale; bu nöbetlerin makul bir paroksizm (ansızın ve şiddetli bir formda başlangıç gösteren ve muhakkak bir mühlet devam eden ataklar) içinde tekrarlanması olayına ise epilepsi denir” sözlerini kullandı. Prof. Dr. Poyrazoğlu, çocuklarda epilepsi hastalığı hakkında dikkat edilmesi gerekenleri anlattı.

Çocukluk çağında epilepsinin nedenleri

Çocukluk çağında epilepsi nöbetlerinin erişkinden farklı olarak yaşa nazaran değiştiğine dikkat çeken Prof. Dr. Poyrazoğlu, yenidoğan periyodu epileptik nöbetleri, süt çocukluğu devrine has epileptik nöbetler, çocukluk çağı ve adolesan periyoda özel epileptik sendromların bunlara örnek olarak verilebileceğini söyledi.

Prof. Dr. Poyrazoğlu, çocuklarda genel olarak nöbete ve tekrarlayan nöbetlerin oluşturduğu epilepsi tablosuna yol açan nedenleri ise şöyle sıraladı:

• “Genetik mutasyonlar,
• Doğumda oksijensiz kalma (hipoksik doğum),
• Yapısal beyin malformasyonları (beyin gelişimsel anormallikleri),
• Kafa travmaları sonrası beyin parankiminde hasarlanmalar,
• Enfeksiyon (menenjit, ensefalit),
• Santral hudut sisteminin tümörleri,
• Doğuştan metabolik hastalıklar (Krabbe, Non ketotik hiperglisinemi, MSUD.)
• Santral hudut sisteminin vaskülitleri, demiyelinizan hastalıkları,
• Bilinmeyen ve sebebi bulunamayan epileptik sendromlar.”

Epileptik nöbetin belirtilerine dikkat

Epileptik nöbetin belirtilerinin, nöbetin kaynaklandığı beyin bölgesine nazaran değiştiği belirten Prof. Dr. Poyrazoğlu, şu bilgileri paylaştı:

“Yenidoğan periyodunda nöbetlerin yaklaşık yüzde 50’si fark edilmeyen nöbetlerdir. Bunun yanında, kollarda, bacaklarda atma, kasılma, pedal çevirme, gözlerin bir tarafa kayması, yüzde morarma, ayaklarda pedal çevirme gibisi hareketler, yutkunma, daima hıçkırma, ağız-gözde seyirme, birden kendinden geçme ve kollarda bacaklarda pelte formunda yığılma üzere birçok belirtisi olabilir. Kuşkulu her hareketin elektroensefalografide (EEG) karşılığının olup olmadığı ve nöbete yol açabilecek nedenlerin varlığı araştırılmalıdır. Süt çocukluğu devrinde ise yeniden benzeri biçimde kollarda, bacaklarda kasılmalar, ağız ve beğenilen seyirme gibisi hareketler, gaz sancısı varmış üzere ayakların daima karna çekilerek çocuğun iki büklüm olması, dalma, reaksiyon vermeme, bir yere odaklanıp kalma, şuur kaybı ile hastanın kendinden geçmesi, kusma, yutkunma, ürperme, göz kırpma gibisi hareketler, sebepsiz ağlamalar nöbeti düşündüren semptomlar olabilir. Büyük çocuklarda ise yeniden kollarda, bacaklarda kasılmalar, dalma, kendinden geçme, ansızın bayılma, istemsiz hareketler, apansız yere sık sık düşmeler, sıçramalar nöbet bulgusu olabilir.”

Çocuğunuz epilepsi nöbeti geçirirse yapılması gerekenler

Prof. Dr. Poyrazoğlu, epilepsi nöbetlerinin birçoklarının 3 dakika içinde resen sonlandığını, 5 dakikayı geçen nöbetlerin ise “uzamış nöbet” olarak değerlendirildiğini söyledi.

Epilepsi nöbeti anında neler yapılması gerektiğine değinen Prof. Dr. Poyrazoğlu, “Etrafında kol bacakların çarpacağı ve yaralanmasına yol açacak eşyalar varsa uzaklaştırılmalıdır. Hasta düşmeyeceği sağlam ve inançlı bir yere sol yanına hakikat yatırılmalı, kolları bacakları tutulup kasılmasına mani olunmamalıdır. Aksi takdirde kemikleri kırılabilir. Nöbet anında hastanın çenesi kitlenebilir lakin açmak için katiyen ağzının içine parmak sokulmamalı, hastanın yüzüne su dökülmemeli, başı suya sokulmamalıdır. Hastanın nöbet aktivitesi geçince nöbeti durur. Bu durumda hasta stabil hale getirilerek korunaklı yere alınmalı ve çabucak 112 aranarak ambulans ve sıhhat çalışanı çağrılmalıdır” diye konuştu.

“Nöbetin mühleti ve ateş olup olmadığını bilmek önemli”

Eğer imkan varsa hastanın nöbet anının sonradan tabibine gösterilmek üzere görüntüye da çekilebileceğini belirten Prof. Dr. Poyrazoğlu, “Nöbet ne kadar sürdü, ateş oldu mu, hasta nöbet sonrası ne kadar müddet sonra kendine geldi üzere soruların yanıtları değerlidir. Nöbet geçiren çocuğun acil olarak doktora başvurması, nöbetinin sonlandırılması ve tekrar edip etmeyeceği açısından risk faktörlerinin kıymetlendirilmesi için birtakım tetkiklerin yapılması gerekmektedir” dedi.

Çocukluk çağına mahsus farklı epileptik sendromlar olduğunu lisana getiren Prof. Dr. Poyrazoğlu, “Bunlardan kimileri kalıcı, kimileri geçicidir. Kimileri yaşla birlikte resen güzelleşme gösterirken, birtakım tipleri ise ömür uzunluğu devam edebilir. Lakin tedavi edilebilen çocukluk çağı epilepsileri de bulunmaktadır” diye konuştu.

“Hafıza ve dikkat sorunlarına yol açabilir”

Epilepsi nöbetleri ne kadar uzun sürerse, organ hasarlanma tesirlerinin de o derece arttığını anlatan Prof. Dr. Poyrazoğlu, “Nöbetler uzun sürüyorsa ve sık sık tekrar ediyorsa, çocuklarda hafıza dikkat sorunları, konuşma sorunları, davranış sıkıntıları, işitme görme sorunları olabilir. Beyin parankim hasarı varsa, yürüme hareket sorunları ve gelişim basamaklarında etkilenmeler olabilir. Bütün bunların epilepsinin neden kaynaklandığına, beynin hangi bölgesini etkilediğine, altta yatan nedenin tedavi edilebilir bir neden olup olmadığı ve ilerleyici bir durum olup olmadığına nazaran değişkenlik gösterir” dedi.

Ailelere düşen görevler

Epilepsi tanısı alan çocukların aileleri tarafından muhakkak aralıklarla tedavi ve takip için çocuk nöroloji doktoruna götürülmesi gerektiğini söyleyen Prof. Dr. Poyrazoğlu, “Çocuğa tabibi tarafından antiepileptik ilaç tedavisi verilmiş ise ilaçların hekimi tarafından tanım edilen ölçü ve saatte, uygun formda verilmesi ve aksatılmaması değerlidir. Belirli aralıklarla kan ilaç seviyesi ve bedendeki organların etkilenmesi takip edilmeli, ilaç yan tesiri açısından değerlendirmelerin yapılabilmesi için de kan analizleri verilmelidir. Ayrıyeten, hastanın beyin MR’ı kesinlikle çekilmiş olmalı, aşikâr aralıklarla EEG takipleri ile verilen tedavinin aktifliği ve uygunluğunun denetim edilmesi gerekir” tabirlerini kullandı.

“Futbol, basketbol, jimnastik ve bale yapabilirler”

Epilepsi hastalarının nöbetlerini tetikleyecek nedenlere dikkat etmeleri gerektiğini işaret eden Prof. Dr. Poyrazoğlu, “Bunlar genel olarak açlık, uykusuzluk ve yorgunluktur. Işık ve sesle tetiklenen reflex epilepsilerde bu dış etkenlere dikkat edilmelidir. Kullanılan ilaçların yan tesirleri konusunda hastalar bilgilendirilmiş olmalıdır. Birtakım ilaçlar nöbet eşiğini düşürerek nöbeti kolaylaştırmaktadır. Hastalar bu ilaçları bilmeli ve tabibi ilaç yazacağı vakit epilepsi hastası olduğunu ve birtakım ilaçların sakıncalı olduğunu belirtmelidir. Epilepsi hastaları düşüp yaralanma riski az olan basketbol, voleybol, futbol, jimnastik, bale üzere faaliyetlerde bulunabilirler. Lakin dağcılık, tırmanma, yüzme üzere düşme yaralanma, boğulma ve vefat riski olan kimi sporları yapmaları uygun değildir” diye konuştu.

Tedavi yolları

Epilepsi tedavisinde ana tekniğin nöbete ve epilepsinin tipine uygun olan antiepileptik ilaçlar ile tedavi olduğunu söz eden Prof. Dr. Poyrazoğlu, “Nöbetler devam ederse, antiepileptik ilaçların dozları artırılır ve yeni ilaçlar eklenebilir. Uygun antiepileptik tedaviye cevap alınamadığında başka tedavi formülleri açısından hasta kıymetlendirilir. Öbür tedavi seçenekleri ortasında ketojenik diyet, halk ortasında pil tedavisi olarak bilinen vagal hudut stimülasyonu ve epilepsi cerrahisi sayılabilir” diyerek açıklamalarını sonlandırdı. (DHA)