T24 Haber Merkezi
Dışişleri Bakanı Hakan Fidan, ABD’nin seçilmiş lideri Donald Trump‘ın idaresinin Türkiye ile bağlarının nasıl olacağıyla ilgili olarak “Ben çok büyük sorun olacağını düşünmüyorum, yani iktidarı anlamada, reflekslerini görmede bizim sorunumuz olmayacak” dedi. Bakan Fidan ayrıca Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan ile Trump’ın “çok güçlü şahsî ilişkisi” olduğunu söyledi. İsrail’in Gazze’deki akınları sırasında gördükleri karşısında ferdî olarak ne hissettiğinin sorulması üzerine Fidan, “Ben bir savaştayım. Hislerimi gösterme lüksüm yok” cevabını verdi. 8 Kasım’daki Atina ziyaretinden de bahseden Bakan Fidan, Yunanistan Başbakanı Kiryakos Miçotakis‘in Ocak ya da Şubat 2025’te Yüksek Seviyeli İşbirliği Konferansı için tekrar Türkiye’ye geleceğini söyledi. Fidan, KKTC ile ilgili de bildiriler verdi. “Adadaki gerçeklik iki toplumun birbirinden başka yaşaması” diyen Fidan, “Benim gördüğüm, herkes bizim her türlü senaryoya hazır olduğumuzu biliyor. Bize Kıbrıs çok yakın. Anavatan olarak bizim mobilizasyon kabiliyetlerimiz de çok fazla” sözlerini kullandı.
Bakan Fidan, katıldığı A Haber canlı yayınında gündemi kıymetlendirdi ve soruları yanıtladı.
ABD’nin 47. Başkanı seçilen Trump döneminde Türkiye-ABD ilgilerinin nasıl olacağının sorulması üzerine Fidan, Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın Trump ile çok güçlü şahsi bağının olduğunu lisana getirdi. Bakan Fidan, “Ben çok büyük sorun olacağını düşünmüyorum, yani iktidarı anlamada, reflekslerini görmede bizim sorunumuz olmayacak” dedi.
Süper güçlerin durumlarıyla ve bunun Türkiye ile ilgili beklenen sonuçlarıyla ilgili senaryoları kendilerinin de oluşturduklarını kaydeden Fidan, “Burada benim birinci etapta görebildiğim tabi ağır bir İsrail yanlısı durum var. Bu sürpriz değil, yani Amerikan iç siyasetinde, bilhassa Kongrede, iki tarafında da hem Temsilciler Meclisinde hem Senatoda yüklü olarak İsrail destekçiliği bir gerek kaide haline gelmiş durumda.” tabirlerini kullandı.
Fidan, bu türlü bir kompozisyonun oluştuğunu açıkça gördüklerini belirterek, “Demokratların iktidar olduğu periyotta biz Gazze’de açıktan soykırımın işlendiğine şahit olduk. Daha makus ne olabilir ki? Hasebiyle Cumhuriyetçilerin olacağı periyotta de İsrail’le ilgili bir grup negatif gelişmelerin olacağını varsayıyoruz. Umarız, Sayın Trump, bu konuda kendi tabanına, Amerikan halkına ve dünya kamuoyuna vermiş olduğu, ‘ben yeni savaşlar çıkartmayacağım, buna mani olacağım’ kelamının gerisinde durur ve bu mevzuyu da bilhassa Filistin coğrafyasını da bu sıkıntının bir modülü yapar.” diye konuştu.
Suriye’nin kuzeyinin güvenliğiyle ilgili bir soru üzerine Fidan, “Gerek Amerikalı dostlarımıza gerek herkese, söylüyoruz. Kimin orada olduğundan, kiminle iş tutulduğundan bağımsız, bizim milletimize, bizim devletimize tehdit teşkil eden hududumuzun ötesindeki bu maksatlarla biz çaba etmeye devam edeceğiz.” tabirlerini kullandı.
Fidan, bilhassa bölge ülkelerinin yahut bölgeyle ilgilenen bölge dışı ülkelerin Türkiye’nin terörle çabasındaki maksatlarını âlâ anlaması gerektiğinin altını çizerek, “Biz burada bir yayılmacılık peşinde değiliz. Yalnızca artık savunmacı bir stratejiden önleyici stratejiye geçmiş durumdayız.” dedi.
İİT ve Arap Ligi Harikulâde Doruğu’nun sonuçları “tarihi niteliğe sahip”
İslam İşbirliği Teşkilatı (İİT) ve Arap Birliği Harika Tepesi’nde, Temas Kümesi’nin son bir yıldır ürettiği bütün müktesebatın ve bütün tekliflerin kayıt altına alındığını kaydeden Fidan, “Bence bu toplantının sonuçları tarihi niteliğe sahipti. İslam İşbirliği Teşkilatı üyesi ülkeler aslında diplomatik olarak, siyasi olarak bir fikir birliği içerisine girdiler, bir irade beyanında bulundular.” değerlendirmesini yaptı.
Fidan, dorukta bilhassa İsrail’le işbirliği olan ülkeler nezdinde atılabilecek adımlar, başta Memleketler arası Adalet Divanı (UAD) ile olmak üzere milletlerarası kurumlar nezdinde İsrail’i mahkum ettirmeye yönelik atılması gereken adımlar ile çift taraflı yapılabilecek ambargoların kayıtlara geçtiğini söyledi.
“İsrail’in Gazze’ye akınlarının ne vakit ve nasıl duracağı” sorusuna cevap veren Fidan, “İsrail ve Amerika ile destekçileri rastgele bir bedel ödemedikleri sürece bu siyasetin devamlılığını biz göreceğiz. İsrail şu anda siyasi bedel, askeri bedel, ekonomik bedel ödemiyor.” tabirlerini kullandı.
“Ben bir savaştayım, hislerimi gösterme lüksüm yok”
Fidan, “Amerika’daki seçimlerin kaybedilmesinde Filistin’deki sıkıntının de bir nebze rolü oldu. Müslüman seçmen, Arap seçmen ve öteki ezilmiş milletlerden gelen seçmenlerin klasik olarak Demokratları desteklemesi gerekirken bakıyorsunuz cezalandırdılar ve Cumhuriyetçilerin yolundan gittiler.” sözlerine yer verdi.
Bakan Fidan, İsrail’in Gazze’deki soykırımının cezasız kalmasının, beraberinde daha büyük bir savaşı ve öngörülemeyen kitlesel problemlerin ortaya çıkmasına sebep olabileceğine işaret etti.
İsrail’in Gazze’deki atakları sırasında gördükleri karşısında şahsî olarak ne hissettiğinin sorulması üzerine Fidan, “Ben bir savaştayım. Hislerimi gösterme lüksüm yok.” cevabını verdi.
Suriye ile ilişkiler
Bakan Fidan, Türkiye-Suriye ilişkilerinin olağanlaşmasına ait soruya da, geldikleri noktada Suriye’de iç savaşın donduğunu, daha fazla yüksek sayıda insanın hayatını kaybetmediğini ve yerinden edilmenin yaşanmadığını, bunların büyük ölçüde azaldığını belirtti.
“Ama daha düzgün bir tahlilin mümkün olması için gerekli adımların atılmadığını görüyoruz.” diyen Fidan, Suriye rejiminin yurt dışındaki 10 milyon civarında Suriyeliyi tekrar Suriye’ye getirme konusunda bir tercih yapması gerektiğini söyledi.
Fidan, “Suriye rejiminin İsrail’in bölgedeki yayılmacılığının tesirleriyle daha evvel hiç olmadığı kadar baş başa kaldığına” dikkati çekerek, “Son 3 yıldır temel itibariyle biz çok sistematik formda İsrail Hava Kuvvetlerinin İranlı milisleri sistemli formda vurduğunu daima görüyorduk. Yani haftada 1-2 bazen 3 operasyon yaparak. Ruslarla koordineli götürüyorlardı bunları. Artık Gazze Savaşı’ndan sonra bunun daha da arttığını görüyoruz.” tabirlerine yer verdi.
Fidan, Rusya’nın Türkiye-Suriye normalleşmesinde rastgele bir rolü olup olamayacağına ait, “Eğer Şam idaresi aşikâr kritik bahislerde adım atmak isterse Rusların ben buna hayır diyeceğini düşünmüyorum. Lakin Rusların, (Şam yönetiminin) bu adımları atması için çok ağır bir baskı yapacağını da düşünmüyorum ve görmüyorum da zati. Bu hususta biraz nötr duruyorlar açıkçası.” sözlerini kullandı.
Miçotakis, Ocak-Şubat 2025’te Türkiye’ye gelecek
8 Kasım’daki Atina ziyareti ve Yunanistan-Türkiye münasebetlerine dair Fidan, ziyaretinin bir sürecin modülü olduğunu, Yunanistan Başbakanı Kiryakos Miçotakis’in Ocak ya da Şubat 2025’te Yüksek Seviyeli İşbirliği Konferansı için tekrar Türkiye’ye geleceğini söyledi.
Fidan, Yunanistan’a yaptığı birinci ikili ziyaretin olumlu bir atmosferde geçtiğini ve Yunanistan Dışişleri Bakanı Yorgos Yerapetritis‘in de olumlu bir yaklaşım içinde olduğunu kaydederek, iki ülke ortasında evvelki jenerasyonlardan aktarılanlar dahil karmaşık sorunlar bulunduğunu lisana getirdi.
İki ülkede de iç siyasetin muhakkak ölçüde baskısı olduğunu aktaran Fidan, Türkiye’nin menfaatlerine halel getirmeden iki tarafın da razı olabileceği bir tahlile nasıl ulaşılabileceğinin arayışı içinde olduklarını söz etti.
Fidan, Yunanistan’la başlatılan süreçte açıklıkla tartışmaya ve gerginliği yükseltmemeye odaklandıklarını kaydederek, Ege sorunu dışında adaların silahsızlandırılması, kıta sahanlığı, karasuları, statüsü aşikâr olmayan yerler, hava alanı ve münhasır ekonomik bölge üzere birçok farklı sıkıntı olduğunu anlattı.
“Adadaki gerçeklik iki toplumun birbirinden farklı yaşaması”
Fidan, Türkiye için Kıbrıs sıkıntısının tahlilinin tek seçeneğinin iki devletli tahlil olmasına ait, Avrupa Birliği’nin (AB) aldığı yanlış karar sonucunda Kıbrıs probleminin ansızın AB’de sorun haline geldiğine işaret ederek, bu hususun Türkiye ile ilgili bahislerde da daima bir sorun alanı olduğunu lisana getirdi.
Herkesin adadaki gerçekliği kabul ettiğine dikkati çeken Fidan, “Adadaki gerçeklik iki toplumun birbirinden farklı yaşaması, artık her iki toplum da kendi yolunu kendi çizmiş, kendi hayatını kendi yaşıyor, kendi göbeğini kendi kesmiş, yoluna devam ediyor. Bunların tekrar zoraki bir halde, bir formül altında birleştirilip güç paylaşımı içerisine sokulması arayışı, sonuç verecek bir arayış değil.” diye konuştu.
Fidan, Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti’nin (KKTC) Türk Devletleri Teşkilatı’ndaki (TDT) gözlemci üyeliğine değinerek, KKTC’ye uygulanan milletlerarası izolasyon ve ambargonun devam ettiğini vurguladı.
“Türkiye her türlü senaryoya hazır”
ABD’nin Güney Kıbrıs Rum İdaresi (GKRY) için silah ambargosunu kaldırması, Rum idaresiyle mutabakat imzalaması ve üs kurma teşebbüslerinde bulunmasına dair Fidan, güvenliğe ait istikrar değiştirici hareketleri çok yakından takip ettiklerini söyledi.
Fidan, Kıbrıs adasında yeni bir askeri hareketliliğe gereksinim olmadığını belirterek, “Bizim varlığımızdan öbür cinsten bir tehdit üreten, tehdit algılayan ve bu tehdidi mazeret edip kendi silahlanmasını gerçekleştirme siyaseti, bu öteki bir alan. Orada diğer bir niyet olabilir. Benim gördüğüm, herkes bizim her türlü senaryoya hazır olduğumuzu biliyor. Bize Kıbrıs çok yakın. Anavatan olarak bizim mobilizasyon kabiliyetlerimiz de çok fazla.” sözlerini kullandı.
Her iki tarafın da diplomatik arayışlara ait niyetlerinin sürdürdüğünü kaydeden Fidan, Birleşmiş Milletler (BM) Genel Sekreteri Antonio Guterres’in iki tarafı bir ortaya getirdiğini ve ileride Guterres’in mesken sahipliğinde Türkiye’nin de dahil olduğu dörtlü ya da beşli görüşmelerin olabileceğini söyledi
Yunanistan ve Türkiye’den AGİT’te ortak proje
Yerapetritis ile görüşmesinde Türk ve Müslüman azınlığın durumunu da görüştüklerini anlatan Fidan, Türkiye ve Yunanistan’ın Avrupa Güvenlik ve İşbirliği Teşkilatı (AGİT) kapsamında ortak bir proje yürüttüğünü ve AGİT idaresi için ortak paket teklif ettiklerini söyledi.
Fidan, bu kapsamda AGİT Genel Sekreterliğine bir Türk adayın ve bir yöneticiliğe de bir Yunan adayın ortak paket ve imzayla sunulduğunu anlattı.
Rusya-Ukrayna savaşı: Biz bir kredi ve puan peşinde değilliz
Rusya-Ukrayna savaşında Türkiye’nin yürüttüğü arabuluculuğa ve savaşın gidişatına ait Fidan, bu hususun yakından takip edildiğini ve birinci günden itibaren iki tarafa da çok önemli ikazlarda bulunduklarını vurgulayarak, “Tabii, işgalin kendisine biz karşıyız.” dedi.
Fidan, “Bu savaş inanılmaz derecede yok edici bir savaş. Yüz binlerce insan öldü. Her iki taraf da kamuoyu baskısı almamak için gerçek meyyit ölçüsünü maalesef paylaşmıyor. Yani 500 binin üstünde insan kaybından kelam ediyoruz.” dedi.
Türkiye’nin savaşın durması için konumunu devam ettirdiğini kaydeden Fidan, “Biz buradan bir puan ve kredi alma peşinde değiliz. Gerçek manada, samimi bir formda bu savaşın bitmesine yönelik bir stratejik niyetimiz var. Bizim hükümet olarak dış siyasetteki bir numaralı önceliğimiz yakın bölgemizde savaşın ve çatışmaların olmaması, kuzeyimiz, güneyimiz, doğumuz, batımız” diye konuştu.
Fidan, bölgesel sahiplenmeyle ilgili bir inisiyatif geliştirilmesi gerektiğine işaret ederek, bölgenin problemlerini temel prestijiyle bölge ülkelerinin çözmesi gerektiğini kelamlarına ekledi.