Turizm medyasının önde gelen isimlerinden gazeteci-yazar Fehmi Köfteoğlu, 28 Ağustos’ta geçirdiği kalp krizi sonrasında 67 yaşında yaşama veda etti.
Aydınlık gazetesi müellifi Melih Baş da bugünkü köşesinde arkadaşı Köfteoğlu’nu andı.
Yazının tamamı şöyle:
“Tanınan ve çok bedelli gazeteci arkadaşım Fehmi Köfteoğlu (F.K.) 28.7.2024’te uçmağa vardı. Küçüklüğünde kolaltında gazete satarak başladığı uğraşsal hayatında – bilhassa turizm yayıncılığında – yazarlıktan direktörlüğe, projecilikten dernekçiliğe dek birçok şapkayı giydi. Gerek özel arkadaş sohbetlerimizden gerek benim hazırlayıp sunduğum TV izlencelerime konukluğunda yaptığımız söyleşilerden bende bıraktığı izlenim şuydu: ‘Hem düşünen, hem okuyan, hem yazan tam bir insan’. Bir örnek izlemek isterseniz 24 Ocak kararları bahisli bir TV izlencemize ilişkin görüntü kaydımızı öneriyorum işte linki: https:// www. youtube.com/watch?v=8BZcCGHw1bo
Kızı Su (annesi Sema’nın da teknik desteğiyle) F.K.’nın yazılarından bir seçki kitabı hazırlamış ve bu yayınlanmıştı: ‘Yarım Asrın Akabinde Fehmi Köfteoğlu, Ekin Yayınevi, 2023’. Hoş bir vefa davranışı olmuş.
Yazımızın bu haftaki kısmının geri kalan kısmını o kitaba ayırmayı ben de bir vefa borcu bildim, lakin siz de incelerseniz ziyadesiyle hak ediyor sahiden.
KİTABA GENEL BAKIŞ
Kitap bir Önsöz’ün akabinde 9 kısım ve bir Sonsöz’ü içeren 198 sayfadan oluşuyor. Aşağıdaki kısımlarda bu kısımlardan cımbızlamalar var:
SEYAHAT ENDÜSTRİSİ
“Gerçekte turizmin ödemeler istikrarını sağlama ve yeni iş imkanları yaratma üzere ekonomik alanda oynadığı role ek olarak, bölgeler ortasındaki kalkınma farkını giderme ve toplumsal gelişmeyi hızlandırmada da değerli bir fonksiyonu var. Kesimi ‘Her kedere deva’ tarifine sokan da bu özellikleri olsa gerek.”
DESTİNASYON
“Turizmde Araplaşma sayısal, yani niceliksel değil niteliksel olarak yaşanıyor…Bu durum Türkiye’nin turizmdeki en kıymetli avantajlarından biri olan kalitenin süratle düşmesine yol açıyor… Bunun tipik örneklerinden biri Uzungöl’dür. Uzungöl gerçek bir tabiat mükemmeli iken, bugün her şeyi ile bir Arap, daha doğrusu Vahabi Suudi Arabistan kantonu haline gelmiştir…. Dünyada herkesin istediği yere gitmesine kimsenin itirazı olmaz. Lakin bırakalım ülkenin tamamını, bir bölge ya da beldenin bile yalnız bir ülke, lisan, din ya da kültürün egemenliğine girmesi kabul edilemez.”
TURİZM PAZARLARI
“Rusya ve Almanya turizmde Türkiye’nin birinci iki kaynak pazarıdır… Son yıllarda buna İngiltere de eklendi…Başta bu üç pazar olmak üzere Türkiye’nin ucuz fiyatlarıyla değil, karşılığını aldığı hizmet ve sunduğu imkanlarla anılmasını sağlayacak bir stratejiye ihtiyaç var.”
TURİZM VE İŞGÜCÜ
“Turizmde bugün Cumhuriyet’in eseri olarak bu toprağın insan kaynağı var. Keyifli çalışan keyifli müşteri anlayışı dala yayıldı. Memleketler arası zincir otellere zirve yönetici ihraç ediyoruz. Bölüme ilişkin senaryoda insan kaynağı, etraf ve tabiat, lokal idareler, yapay zeka, y ve z nesli ögeleri yer almalıdır.
Bu senaryonun vizyonu da şu konulara dayanmalıdır:
Bölgesel farklılıkları ortadan kaldırıcı sürdürülebilir kalkınma / Ucuz eser yerine markalaşan turizm bölgeleri / Global eğilimlere ahenk / Eser çeşitlemesini tüm yıla yayılması / Alternatif turizm tiplerine açılım, örnekse eko-turizm, agro-turizm, sıhhat turizmi, kış sporları vb.”
TURİZM STRATEJİLERİ VE POLİTİKALARI
“Gelir için çok ziyaretçi mi, az ziyaretçiden çok gelir mi? Bu soru mevzunun ekonomik ve endüstriyel tarafıdır. Günümüzde bu soru kadar kıymetli bir bahis daha var: Etraf. Başa dönüp soruyu tekrar soralım: Ziyaretçi sayısı mı, turizm geliri mi etraf muhafaza mı? Cevabı kolay olmayan bir soru…Varsılı fakiri turizm yapabilmeli ancak bunu yaparken bütün insanlığın hayatını sürdürülemez hale getiren gidişata tedbir alınmalı.”
TURİZMDE TEKNOLOJİ VE DATANIN ÖNEMİ
“Teknolojik yeniliklerin, her endüstriyel kesimde artan verimliliği desteklediği gerçeği, turizm bölümü için de geçerli….Çinli internet devi Alibaba, Çin’in Zhejiang eyaletinin başşehri Hangzhou’da hizmete soktuğu yapay zekâ oteli FlyZoo Hotel’de müşterilerin otel hizmetlerine erişimi yüz tanıma sistemiyle olmaktadır…Öte yandan yapay zekânın kullanılabilmesi için öncelikle büyük datalara ihtiyaç var…Veri günümüzde en büyük güçtür. ‘Velinimet’ artık ‘verinimettir’….Yapay zekâ etik, sorumlu ve açıklanabilir olmalı….Akıllı ve sürdürülebilir turizm için yapay zekâ kullanım stratejisine gereksinim var.”
KÜRESEL GELİŞME
“Dünya Ekonomik Forumu (WEF)’nun yayınladığı ‘Seyahat ve Turizm Gelişim Endeksi (TTDI)’nde 117 ülke, 17 ana kriter ve 112 göstergede bedellendiriliyor. Endeks bilgiler baz alınarak oluşturulmuş. Raporda geniş ve yanlışsız tarifiyle seyahat sanayisi, dar manasıyla turizm, turist sayısı ve döviz geliri ile hudutlu olmayan, çok istikametli ve geniş açıdan ele alınıyor. Seyahat sanayisinin ülkelerin hem toplumsal hem de ekonomik gelişmelerindeki rolüne dikkat çekiliyor….Seyahat sanayisi kesimin kendisi ve örneğin Türkiye’de girdi-çıktı alakasında olduğu 54 bölüm, turizmi bu temelde ele almalı ve geniş açıdan kıymetlendirmeli. Bu endeks turizmin yalnız turizm olmadığı gerçeğini ortaya koyuyor.”
ANMA VE DEĞİNİ
“30 Ağustos’un 100. Yılı kutlandı. Türkiye o zaferden aldığı güçle birçok alanda olduğu üzere turizmde de girdiği savaşı zaferle kazanmıştır. Bugün iktidarda olanların her alanda olduğu üzere turizmde de her şeyi kendileri ile başlatan anlayış gerçeği yansıtmıyor….Sektörün bütün bileşenleri bölümü hakettiği yere taşımak için Türkiye’ye de yansıyacak gelişmelere ahenk sağlamalı:
Yarının turizm ve seyahat eğilimlerini bugünün alfa jenerasyonu olarak bilinen küçük gezginleri belirleyecek / Kentleşme artıyor, 5 milyardan fazla tüketici kentlerde yaşayacak / Kent içi turizm artacak / En az bir milyar daha fazla insan seyahat edecek / Sorumlu turizm giderek daha kıymetli ve gerekli hale gelecek.
Türkiye turizmde şunlardan işe başlamalı:
Ucuz eser yerine markalaşma / Global eğilim temeline dayalı planlama / Turist profili odaklı eser çeşitlendirme / Bedeller odaklı alan idaresi / Yatırımların yenilenmesi / İç turizm pazarının geliştirilmesi / Kentlerin markalaştırılması / Turizm Gelişim Koridorları oluşturulması.
Bu başlıklar resmi evrak olan ‘2023 Turizm Stratejisi’nde yer alıyor. Bunların yapılması bir yana ismi bile anılmıyor.”
SORUN NE TURİST, NE TURİZM SORUN SÜRDÜRÜLEMEZ BÜYÜME
F.K. uçmağa varmadan evvel İktisat gazetesinde hazırladığı Seyahat Sanayisi sayfasındaki son kısmı (27.8.2024) bu başlıkla yayınlamış ve ‘Over tourism, Quo vadis? (Aşırı turizm, Nereye?)’ alt başlığını attığı köşe yazısında da bu mevzuyu işlemişti. Sevgideğer F.K. andığımız sayfada 2 gün evvel Büyükada’da bu başlıkla düzenlenen ve konuşmacı olarak katıldığı son aktifliği bir fotoğraf eşliğinde özetlemiş. Çok yeni ve dikenli bir mevzuya ışık tutmuş.
F.K. bu yazısında diyor ki: ‘Aşırı turizm sözcüğü birinci 2016 yılında kullanıldı. Günümüzde bilhassa Avrupa kıtasındaki tanınan turizm destinasyonları için bir sorun haline geldi. Çok turizm yüklü olarak kentsel destinasyonlarda yaşanıyor. Dalın denetimsiz ve planlanmadan büyümesi, turistik çekiciliklerin yok olmasına neden oluyor. Turizm ve turist akımlarının yönetilmesinde karşılaşılan problemlerden ve bunların turistler ve mahallî halk üzerindeki tesirlerinden ortaya çıktı. Başta İspanya, İtalya olmak üzere Hırvatistan ve Hollanda’daki mahallî halkın günlük hayatını kabusa çeviriyor. Barselona ve Venedik’te lokal halkın turistlere ve turizme karşı gerçekleştirdiği protestoları artırdı. Duvarlara ‘tourist go home (evine dön turist)’ üzere sloganlar yazılıyor. Bu durumda turizm turizmi yok ediyor…Aşırı turizm ve ona karşı hareketler bölümde değişimin başlangıcı olabilir.’
DOSTLARI FEHMİ KÖFTEOĞLU İÇİN NE DEDİLER
Dostlarından Hakan Güldağ şöyle demiş: ‘Fehmi sayesinde anladık ki, mesleğinize sahip çıkacaksanız, sözlüğünüzde “mazaret” ve “bahane” sözcükleri de olmayacak….Herkes tespit yaparken o teklif getirdi. Laf değil proje üretti… Gazetecilik mesleğinin Fehmi karakterine sahiplere çok muhtaçlığı var. Hele bu sıralar…’
KİTABIN SONSÖZÜ
Bu kısmı yazan Nizamettin Şen yazısına “Ben Yorulmam Hayat” başlığını atmış ve şöyle yazmış: ‘Analitik, pratik zekalı, sonuç odaklı bir kişiliktir…bir toplantıda “turizmgazetesi”ni artık çıkarmamaya karar verdiğini söyledi… ben onu tahrik etmek için “Ben yoruldum hayat” türküsünü söylemeye başladım… neyse toplantıda ikna oldu ve “turizmgazetesi” yayın ömrüne devam etti.’
SONSÖZ
F.K. vefatından sonra bile ‘Ben yoruldum hayat’ demedi, vücudunu bilime hizmet için Çapa Tıp Fakültesi’ne bağışladığı için cenazesi oraya emanet edildi. Bu aşkın insanın anılarımızda olsun, kalıt bıraktığı çalışmalarında olsun yaşamayı uzun yıllar dek sürdüreceğine kuşku yok.