Almanya’da 23 Şubat seçimlerine sayılı günler kala, hükümetin el değiştireceğine kesin gözüyle bakılıyor. Anketler, kasım ayında dağılan koalisyon hükümetini oluşturan Sosyal Demokrat Parti (SPD), Yeşiller ve liberal eğilimli Hür Demokrat Parti’nin (FDP) oylarının düştüğünü gösteriyor.
Sonuçları 13 Şubat’ta açıklanan ‘infratest dimap’ anketine nazaran, Hıristiyan Demokrat Birlik (CDU) ve sadece Bavyera’da faaliyet gösteren kardeş partisi Hıristiyan Toplumsal Birlik’in (CSU) oluşturduğu Birlik (CDU/CSU) partilerinin yüzde 32 oy oranıyla seçimden zaferle çıkacağı kestirim ediliyor. Kamu yayıncılık kuruluşu ARD’nin ‘infratest dimap’a yaptırdığı ankette ikinci sırada olan parti ise yüzde 21 oy oranı ile çok sağcı Almanya İçin Alternatif (AfD). Hala koalisyonu sürdüren SPD ve Yeşillerin her birinin oy oranıysa yüzde 14 düzeyinde. FDP’nin ise oy oranı yüzde 4. Bu, liberal partinin yüzde 5 olan seçim barajını aşamayacağı ve parlamentoya giremeyeceği manasına geliyor.
Bu ankete nazaran Sol Parti’nin oy oranı yüzde 6. Sol Parti’den ayrılan siyasetçilerin kurduğu sol popülist Sahra Wagenknecht İttifakı’nın (BSW) oy oranı ise yüzde 4,5 seviyesinde. FDP, Sol Parti ve BSW’nin meclise girip girmemesi, mutlak çoğunluğun sağlanmasında ve koalisyon seçeneklerinde değerli bir rol oynayacak.
Şu ana kadar parlamentoda temsil edilen siyasi partilerin tümü, çok sağcı AfD ile koalisyon kurmayacağını açıklamış bulunuyor. Bu partilere, ocak ayı sonunda bir göçün sertleştirilmesi taleplerini içeren bir önergeyi AfD’nin oylarıyla meclisten geçirmeyi başaran CDU/CSU da dahil. Lakin iktidardaki SPD’nin yanı sıra muhalefetteki Sol Parti (Linke), CDU/CSU’nun başbakan adayı Friedrich Merz’in kelamını tutmayarak AfD ile koalisyon kurabileceği tehlikesine karşı uyarıyor. Merz ise kelam konusu ihtimali reddediyor.
Tüm bu kaideler altında, Almanya’nın gelecek hükümetini hangi partilerin oluşturabileceği de merak ediliyor. DW Türkçe’nin haberine nazaran, erken seçimler sonrasındaki koalisyon olasılıkları şöyle:
CDU/CSU-SPD
Güncel anketler ve siyasi açıklamalar ışığında, Almanya’yı gelecek dört yıl yönetmesi ihtimal dahilinde olan hükümet, Hıristiyan Birlik partileri ile SPD ortasında kurulabilecek bir koalisyon hükümeti.
CDU/CSU sandıktan birinci çıkması halinde, başbakan adayı Merz’in, SPD ve Yeşiller ile koalisyon görüşmelerinin ön yoklamasını yapması bekleniyor. Almanya siyasetinde partiler resmi koalisyon müzakerelerine başlamadan evvel, ‘sondaj görüşmeleri’ denilen, gayri resmi yoklama görüşmeleri yapıyor.
CSU Genel Başkanı Markus Söder, sosyal demokratlarla koalisyonu tercih ettiğini ve Yeşillerle ittifak kurmak istemediğini açıkça lisana getirdi.
CDU Genel Başkanı Merz ise meclisin son oturumunda yaptığı açıklamada, SPD’ye hitaben şu sözleri sarf etti: “Bu, kaçamayacağınız bir sorumluluk. Bu sorumluluktan biz de kaçmayacağız.”
CDU/CSU ile SPD’nin oluşturacağı bir hükümet, Almanya’nın iki klasik merkez siyasi partisinin bir ortaya gelmesiyle oluştuğu için geçmişte ‘büyük koalisyon’ olarak isimlendiriliyordu. Büyük koalisyonun avantajlarından biri, verilmesi gereken kuvvetli kararlar için Federal Alman Meclisi’nin yanı sıra Federal Eyalet Temsilciler Meclisi’nde (Bundesrat) de gerekli çoğunluğa rahat bir biçimde sahip olması.
Ancak SPD’nin Merz’e olan itimadın sarsılması bir sorun olarak bedellendiriliyor. SPD’nin önde gelen isimleri, Merz’in göç önergesini geçirmek için AfD’nin oylarıyla meclis çoğunluğunu sağlamasından bu yana, CDU önderine güvenmediklerini tekraren lisana getirdi. İkinci Dünya Savaşı’ndan bu yana Almanya Federal Meclisi’nde çok sağcıların birinci kez siyasi çoğunluğun bir modülü olmasını sağlamakla suçlanan Merz’i protesto için son haftalarda yüz binlerce kişi sokağa çıktı.
Bunun yanı sıra SPD Eş Genel Başkanı Lars Klingbeil, partisinin, CDU/CSU’nun kalıcı hudut denetimleri ve tüm sığınmacıların huduttan geri çevrilmesi istikametindeki planlarına, Anayasa ve Avrupa Birliği (AB) maddelerine ters olduğu gerekçesiyle asla ‘evet’ oyu vermeyeceklerini vurguladı.
CSU lideri Söder ise bu bahiste umudunu kesmiş değil. Mümkün bir seçim yenilgisinin akabinde SPD’nin idare takımının değişebileceğine işaret eden Söder, “SPD’de natürel ki her vakit, ortak sorumluluk kelam konusu olduğunda konuşabileceğiniz beşerler var” açıklamasını yaptı.
Ancak SPD’nin rastgele bir koalisyonda yer alması için önce parti tabanının buna onay vermesi gerekiyor. Hasebiyle Merz’e karşı itimat kaybının en az SPD yöneticileri ortasındaki kadar mevcut olduğu parti tabanında, üyelerin Merz ile koalisyona hayır deme mümkünlüğü riski bulunuyor.
CDU ve CSU içerisindeyse bu türlü bir demokratik oylama kelam konusu değil. Hıristiyan Birlik partilerinin bir koalisyonu kurabilmesi için, sadece federal idare şurasının ‘evet’ demesi yetiyor.
CDU/CSU-YEŞİLLER
Sandıktan birinci çıkması ihtimali yüksek olan Hıristiyan Birlik partilerinin, koalisyon kurmak için elle tutulur bir seçeneği daha var: Yeşillerle iş birliği.
CSU lideri Söder’in aksine, Yeşillerle koalisyon kurma ihtimalini açıkça reddetmeyen CDU/CSU’nun başbakan adayı Merz, Yeşiller partisi ile göç siyaseti alanında sahip oldukları görüş farklılıklarını son devirde daha sık vurgulamaya başladı. Hıristiyan Birlik partilerinin seçim kampanya sürecinde en çok değer verdiği mevzu, göç siyasetinde 180 derece bir dönüşüme imza atma planları.
Yeşiller partisi ise sert göç siyasetlerinden yana değil. Örneğin partinin ocak ayında yapılan kongresinde, göçmenlerin aile birleşimi haklarının daha da geliştirilmesine yönelik bir karar alındı.
CDU idaresine nazaran, bir yanda siyasi farklılıklar mevcutken, öbür yanda Hıristiyan Birlik partilerinin ferdî alakalar düzleminde Yeşillerle daha uygun anlaştığını söylemek mümkün. Her iki partinin yönetici takımları da kendilerinin SPD’lilerden çok daha fazla inovasyona açık olduğu görüşünde.
Ancak CSU’nun Yeşillerle ve bilhassa de başbakan adayı Robert Habeck ile iş birliğini reddetmesi, kurulması mümkün bir koalisyon hükümeti açısından büyük bir sorun teşkil ediyor. Bavyeralı politikler, mümkün bir CDU/CSU-Yeşiller koalisyonunun, çok sağcı AfD’yi daha da fazla güçlendireceği görüşünde.
CDU/CSU-Yeşiller koalisyonunun önündeki bir öteki pürüz ise Yeşillerin de Merz’in güvenilirliğini sorgulaması ve CDU/CSU’nun izlemeyi planladığı göç siyasetini kabul etmeme ihtimallerinin yüksek oluşu.
Tüm bunlara karşın Merz, Yeşillerle görüşmelere girilmesine sıcak bakıyor. Bunun nedenlerinden birinin, Merz’in SPD üzerinde daha fazla baskı oluşturmak için koz elde etme planları olduğu söylenebilir.
CDU/CSU-SPD-FDP
Parti renkleri Almanya bayrağını çağrıştırdığından dolayı ‘Almanya koalisyonu’ ismi da verilen bu mümkün koalisyonun ortaya çıkma mümkünlüğü, düşük de olsa mevcut. CDU/CSU-SPD ve FDP’den oluşan koalisyonunun örneği halihazırda Saksonya-Anhalt eyaletinde var.
Ancak bu koalisyonun gündeme gelebilmesi için evvel makul şartların sağlanması gerekiyor. Öncelikle, anketlerde oy oranı yüzde 4-5 bandında olan FDP’nin yüzde 5 barajını aşmayı başarıp meclise girmesi gerekiyor. Öte yandan böylesine bir koalisyon fakat iki partili bir koalisyonun, gereken çoğunluğu sağlayamaması durumunda gündeme gelebilir.
Siyasi gözlemciler bu koalisyona pek ihtimal vermese de FDP başkanı ve eski Maliye Bakanı Christian Lindner, nihayetinde bu koalisyonun kurulacağın emin. Lindner, göç siyaseti ve iktisat konusunda bir siyaset değişiminin lakin bu koalisyon ile mümkün olduğunu öne sürüyor. Mümkün bir koalisyonun kurulması için, hazırlanacak koalisyon mutabakatının FDP’nin kongresinde oylanması gerekiyor.
CDU/CSU-SPD-YEŞİLLER
Koalisyonlara ittifak kuran siyasi partilerin renkleri üzerinden isim koymanın tanınan olduğu Almanya’da, Hıristiyan Birlik partileri, toplumsal demokratlar ve Yeşillerin bir ortaya gelmesiyle oluşan koalisyona da birebir nedenle ‘Kenya koalisyonu’ ismi veriliyor.
FDP’e meclise girmeyi başaramadığı ancak Sol Parti ve sol popülist BSW’nin meclise girmesi halinde, ikili bir koalisyon kurma mümkünlüğü düşecek.
Bu tıp bir durumda, partilerin siyah, kırmızı ve yeşil renklerinden ismini alan ‘Kenya koalisyonu’ gündeme gelebilir. Lakin böylesine bir koalisyon, CDU/CSU açısından tahayyül edilmesi son derece sıkıntı bir ittifak olacak. Bu durumda Merz, planladığı siyasi dönüşümü birebir anda, kendisiyle hemfikir olmayan iki ortağa birden kabul ettirmeye çalışmak durumunda kalacak. Öte yandan matematiksel olarak, anketlerde her biri yüzde 14-15 bandında olan SPD ve Yeşiller bir ortaya geldiklerinde CDU/CSU ile tıpkı güce sahip olacağı için, Merz’in bu amacına ulaşması zora girebilir.
CDU/CSU-FDP, CDU/CSU-FDP-YEŞİLLER, SPD-SOL-YEŞİLLER
Matematiksel olarak mümkün olsa da hayata geçme mümkünlüğü pek yüksek olmayan üç koalisyon seçeneği daha var. Bunlar ortasında, CDU/CSU-FDP koalisyonu da bulunuyor.
Serbest piyasa iktisadı ile birtakım bahislerdeki muhafazakar tavırlarında emsal görüşleri paylaşan Hıristiyan Birlik partileri ile Hür Demokratların başlarındaki ülkü koalisyon senaryosunun birbirleriyle kuracakları bir koalisyon olması sır değil. Fakat FDP meclise girmeyi başarsa bile, iki partinin meclis çoğunluğuna ulaşması çok sıkıntı gözüküyor.
CDU/CSU-FDP koalisyonu, 2009-2013 yılları ortasında Almanya’yı yönetmiş olan hükümeti oluşturmuştu. Angela Merkel’in ikinci başbakanlığı devrinde, CSU ile liberaller ortasında önemli tartışmalar çıkmıştı.
Her iki partinin, yanlarına Yeşilleri de alarak koalisyon kurma mümkünlüğü ise hâlihazırda imkansız gözüküyor. Bunun nedeni, FDP lideri Lindner’in, Yeşiller ile iş birliğini açık bir biçimde reddetmesi ve seçim kampanya sürecinin özünü Yeşiller’in başbakan adayı Habeck’e karşı sarf ettiği kelamların oluşturması.
Bir üçüncü seçenek ise geçmişte sol görüşlü Almanların sıcak baktığı lakin pek muhtemel görülmeyen, üçlü SPD-Sol Parti-Yeşiller koalisyonu. Kelam konusu partiler açık bir dünya görüşü konusunda ortak paydaya sahip olmasına karşın, dış siyaset konusundaki fikir ayrılıkları, böylesine bir koalisyonun hayatta kalma ihtimalini düşürüyor. Örneğin SPD ve Yeşiller, Ukrayna’yı her ne değerine olursa olsun askeri olarak destekleme konusunda hemfikirken, Sol Parti diplomatik tahlil için Rusya ile masaya oturulması gerektiğini savunuyor.
KOALİSYONSUZ ALMANYA MÜMKÜN MÜ?
Peki tüm bu senaryoların tamamı başarısızlıkla sonuçlanır ve Almanya’da koalisyon hükümeti kurulamazsa ne olacak?
SPD idaresi, itimadın sarsılması ve birebir vakitte herkesin hemfikir olmadığı bir siyasi programı hayata geçirmekte kararlı olan Merz’in koalisyon ortağı bulmakta başarısız olabileceği ihtimaline karşı uyardı.
Merz her ne kadar nisan ayına kadar koalisyon kurmayı umuyor olsa da SPD koalisyon görüşmelerinin çok daha uzun sürebileceğini düşünüyor. Bu süreçte mevcut hükümet, vazifede kalmayı sürdürecek.
Koalisyon kurulamadığı durumda, geriye tek seçenek olarak azınlık hükümeti ihtimali kalıyor. Böylesine bir senaryoda CDU/CSU’nun tek başına yahut meclise girdiği takdirde FDP ile azınlık hükümeti kurma ihtimali mümkün.
Ancak CDU Genel Sekreteri Carsten Linnemann’ın da ortalarında bulunduğu bir küme üst seviye CDU/CSU’lu siyasetçi, azınlık hükümeti kurma olasılıklarının bulunmadığı tarafında açıklamalar yaptı.
(ALINTI)