Araştırmalar, akıllı telefonlar için tüketici davranışını etkileyen en değerli kriterin, kameradan da önce pil ömrü olduğu söylüyor. Oysa akıllı telefon kullanıcılarının en büyük problemlerinden biri olan “yetersiz pil süresi” bir türlü tahlile kavuşturulamadı. Üreticiler; süratli şarj, güç tasarruf modu ve daha düzgün güç tüketimi için çeşitli optimizasyon tahlilleri sunsa da bataryalar telefonların en zayıf noktası olarak kalmaya devam ediyor.
Peki günümüzde Xiaomi, Apple ve Samsung gibi hemen çabucak her marka telefonda bulunan hızlı şarj özelliği ziyanlı mı? Hızlı şarj adaptörü kullanmak telefona ziyan verir mi? Bataryalar sonlara yanlışsız neden yavaş şarj oluyor? İşte cevapları:
Hızlı şarj bataryaya ziyan vermiyor
Pil araştırmacıları ve mühendisleri, “Hızlı şarj batarya ömrünü kısaltır mı?” sorusuna, “Bataryanın veya şarj aletinin elektronik aksamında herhangi bir sorun olmadığı sürece, yüksek amperli şarj aleti kullanmanın telefona ya da bataryaya herhangi bir zararı olmaz.” şeklinde cevap veriyor.
Birçok telefonun kutusunda çıkan klâsik şarj aletleri, 5 ya da 10W elektrik transfer gücüne sahip. Üst düzey telefonlarda ise bu pahaların çok çok üstüne çıkılabiliyor. O denli ki Oppo’nun 65W takviyeli Reno Ace modeli yarım saatte 0’dan yüzde 100’e şarj olabiliyor.
Yeni kuşak amiral gemisi telefonlarda ise 120W hızlı şarj ile birlikte, 4000 mAh kapasiteli bataryayı 13 dakika içerisinde şarj edebilecek teknolojiler bizleri bekliyor. Ütopik gelebilecek bu sayılar, pil yönetimi iyi yapıldığı takdirde rastgele bir sorun teşkil etmiyor. Bunun için bataryaların çalışma prensibini âlâ anlamak gerek.
Bataryalar iki fazda çalışır. Birinci evrede neredeyse bitmek üzere olan yahut büsbütün bitmiş olan bataryaya hayli süratli bir halde voltaj yüklemesi yapılır. Bu süreç birinci 10, 15 yahut 30 dakika içerisinde gerçekleşir ve bu müddet zarfında batarya, %50 ila %70 arasında bir şarj yüzdesine ulaşır. Bunun yegane sebebi, birinci fazdaki süratli şarjın uzun vadede pil sıhhati üzerindeki olumsuz tesirini absorbe edebilmektir.
Üreticiler de bu noktada belli bir müddette süratli şarj sürecinin gerçekleştiğini belirtir. Örneğin Apple, iPhone 11 Pro Maxi’in süratli şarj aletiyle birlikte yalnızca 30 dakikada %50 süratli şarj olabildiğini belirtiyor.
Telefonum neden yavaş şarj oluyor?
Sizin telefonunuzun da %70 şarj seviyesine ulaştıktan sonra şarj olma suratında bir yavaşlama meydana geliyor mu? İşte bu kısım şarj sürecinin ikinci fazını oluşturuyor. Çünkü tam şarja %20 ya da %30 oranında bir ölçü kaldığında, şarj suratında besbelli bir düşüş yaşanır. Bu noktada telefonun yavaş şarj olması, pil idare sistemi tarafından batarya sıhhatinin korunması için yapılan bir müdahaledir ve dikkatli bir biçimde yönetilmesi gereken süreçtir. Aksi takdirde bataryaya önemli ziyanlar verilebilir.
Bunu bir örnekle açıklamak gerekirse; pili bir süngermiş üzere hayal edelim. Kuru bir süngere birinci sefer su döküldüğünde, su süratle emilir. Bunu, pil için hızlı şarj aşaması olarak düşünebiliriz. Islak süngere tıpkı oranda su dökülmeye devam edilirse, suya doymuş olan sünger daha fazla su ememeyecek ve yüzeyinde kabarcık oluşturacak. Batarya da tıpkı süngerde olduğu gibi yükleyemediği voltaj sebebiyle zarar görebilir.
En nihayetinde pilin idare sistemi başarılı olduğu sürece, hızlı şarjın bataryaya rastgele bir ziyan vermediği söylenebilir.
Telefonu gece şarjda bırakmak ziyanlı mı?
Batarya boyutu arttıkça, pil ömrünü uzatmak için de ek tedbirler alınabiliyor. Örneğin bir pili şarj ederken voltaj artar ve bilhassa de tam şarja %20 üzere bir yüzde kalırken, batarya gerilime maruz kalır. Elektrikli araba üreticileri, bu gerilimi önlemek için pilleri sadece %80 oranında şarj eder. Böylece daha fazla pil kapasitesi nedeniyle yüksek voltajın vermiş olduğu gerilimden kaçınılırken, bataryaların da daha uzun yıllar kullanılması sağlanır.
Ancak bu durum, bataryaları akıllı telefon pillerinden 4000 kat daha büyük olan elektrikli arabalar için kelam konusu. Çünkü akıllı telefonlarda bu türlü bir kısıtlamaya gerek duyulmasa da akıllı telefonların bataryalarıyla ilgili yanlışsız bilinen gerçeklerin başında, telefonu gece boyunca şarjda bırakmanın ziyanlı olduğu savı geliyor. Fakat burada da pil idare sistemi devreye giriyor ve rastgele bir risk faktörüne yer verilmiyor.
Akıllı telefonların pil idare sistemi; yerleşik müdafaa devreleri sayesinde, batarya tam şarj(%100) olduğunda, şarj aletine bağlı dahi olsa elektrik akımını kesecek biçimde geliştirilmiştir. Dolayısıyla geceleri telefonu şarjda bırakmak, rastgele bir sorun teşkil etmiyor.
Lokasyonunuz telefonunuzun pil ömrünü etkiliyor
Bataryayı kalibre etmek için şarj büsbütün bitirilmemeli
Bazı durumlarda pil yüzdesinin daha hakikat gösterilmesi için bataryalar kalibre edilebilir. Bunu kısaca bataryanın şarjını %0’a düşürüp daha sonra %100’e şarj etmek formunda özetleyebiliriz. Lakin batarya kalibrasyonu da hakikat bilinen yanlışlar ortasında.
Bir pilin büsbütün boşaltılması vakitle pilin ömrünü kısaltabilecek kimyasal tepkilere neden olabilir. Kaldı ki akıllı telefonlar pil kalibrasyonunu zati kendi içerisinde yapıyor.
Akıllı telefonlardaki batarya idare sistemi; pilin deşarj olmasını önlemek için batarya inançlı güç seviyesinin altına düştüğünde, telefonu kapatan güvenlik özellikleri içerir.
Dolayısıyla şarj yüzdesi %30’un altına düştüğünde telefonu şarja takmak, bataryanın gerilim altına girmesini engelleyerek, ömrünü uzatacaktır.
Süratli şarj tabirlerinin manaları ne tabir ediyor?