İş dünyasındaki dolandırıcılık olayları süratle artıyor. PwC’nin Global Ekonomik Cürüm ve Dolandırıcılık Araştırması 2022’ye nazaran, iş dünyasındaki dolandırıcılık olayları 20 yılın en yüksek düzeyine ulaşırken, şirketlerin %51’i geçtiğimiz iki yıl içinde dolandırıldı. Süreç boyunca dolandırıcılık hadiseleri artarken başka yandan da çeşitlenmeye yüz tuttu.
Son periyotta ortaya çıkan istihdam dolandırıcılığı, çalışan adaylarını da sirkülasyonun içine çekmeye başladı. İstihdam dolandırıcılığının pek çok kesimde görünmesine karşın bu listenin birinci sıralarında oyuncu alımlarının yapıldığı ‘cast’ ajanslarının bulunduğunu söyleyen E-devlet onaylı ve üniversite sertifikalı sanat okulu Yetenek Meskeni Sanat Akademisi Kurucusu Yağmur Gökkaya ise dolandırıcı olan ajanslarının Türk dizi ve sinema bölümünün gelişmesini de baltaladığını aktararak bu teşebbüslerin tespit edilmesinin yollarını paylaştı.
Dijital platformların günlük hayatımızdaki nüfuzunun artması, şirketlerin bireylere / bireylerin şirketlere ulaşmasını kolaylaştırdı. Gerek toplumsal medya ağları, gerekse e-posta ve telefon üzere şahsî bilgilere dair bilgileri elde ederek beşerlerle bağlantıya geçmenin önü açıldı. Bu da olay sayısı artan istihdam dolandırıcılığını yaygınlaştırdı. Cast ajansları ise bunun en kılçıksız biçimde gerçekleşebileceği tanınan iş kollarının listesinde tepeye yerleşti. Kendini sağlam bir kurum olarak tanıtan birçok dolandırıcı oyunculuk ajansı, düzmece dizi, sinema ve reklam projeleri hazırlayarak oyuncu olmak isteyenlere umut vaat etmeye başladı.
Adaylara senet imzalatıp ödemezse mahkemeye veriyorlar
Sahte iş ilanları yayınlayan ya da platformlarına başvuran şahıslara ulaşıp iş teklifinde bulunan dolandırıcı oyunculuk ajanslarının bu noktadaki çıkarı adaylardan talep ettiği fiyatlardan geliyor. Dolandırıcı cast ajansları, birinci adımda tasarladığı uydurma iş ilanlarını adaylara bildiriyor, daha sonra ise bu işlerin seçmelerine katılabilmeleri için fiyat talep ediyor. Hatta seçmelere kabul edildiklerini sav ettiklerinde bile üst sıralara yükselmeleri için ek maliyet çıkarıyor.
Bu kademede adaylara senet imzalatma teklifinde bulunulması halinde ise bireylerin bu evrakları imzalamamasını öneriyoruz. Bu önlem sürecin mahkemeye taşınmasına pürüz olacak ve kişiyi yasalar önünde haksız bir pozisyona sürüklemeyecektir.
Güvenilir bir kimlik yaratma gayesiyle tüm görüşmeleri otel, restoran üzere halka açık alanlarda yapan dolandırıcı cast ajanslarına aldanmamak için adayların ayrıntılı bir halde araştırma yapması gerekiyor. Yasal olarak var olmasına karşın istihdam yaratmayan dolandırıcıların bulunduğu kaotik nizamda gerçek ile geçersiz olan ajansları birbirinden ayırmaları koşul oluyor. Bunun için ise birinci adımda gerçek ajansların iş süreçlerini nasıl yönettiğini bilmeleri kritik bir ehemmiyet taşıyor.
Peki gerçek ajansların iş süreçleri nasıl ilerliyor?
Dolandırıcı olmayan ajanslar;
– Kendilerine başvuran adayların yeteneğini kıymetlendirir ve düzeyine nazaran oyunculuk dersi verir.
– Yetiştirdikleri oyuncu adaylarına uygun projeleri sunarken, deneme çekimi gerçekleştirir.
– Referanslarını internet sitelerinde açıkça beyan eder.
– Kesime kazandırdıkları isimleri ve imza attıkları projeleri deliliyle birlikte paylaşır.
Öyle ki tüm bu niteliklere karşın yanlışsız ve yanlışın ayırt edilmesinin zorlaştığı bu ortamda, ajansların internet sitelerini inceleyen bireylerin bu ayrıntılara dikkat etmesi gerekiyor. Zira tekrar bu prosedürlerle kendilerini referanslarla kanıtlamaya çalışan dolandırıcı cast ajansları, içinde ünlü isimlerin de yer aldığı dizi, sinema afiş ve görselleri kullanıyor.
Dolandırıcı cast ajanslarının adayları kandırmak için kullandığı telaffuzlar nelerdir?
– “X dizisinde oyuncu olmak için başvurun”
– “Y sinema sinemasında başrol olmak için”
– “Z reklamında oynamak için başvurun”
Oyunculuk yapmak isteyenlerin marifetlerini eğitimleriyle güçlendiren ve onları donanımlı hale getiren cast ajansları ve akademiler ise sadece bireyleri hayal ettikleri mesleği icra etmelerini sağlamayı ve dala nitelikli isimler kazandırmayı misyon ediniyor. Bunun için de kandırmaca reklamlara muhtaçlık duymuyor. Esasen bir projenin yürütücülüğünü üstlenen direktörlerin muhatabanın cast ajansı değil, cast yöneticisi olması da düzmece ve dolandırıcı ajansların ayırt edilmesinde belirleyici bir kriter olabiliyor.