Türkiye’nin “Türkiye’nin birinci bayan arkeoloğu” unvanını taşıyan Jale İnan Google’da Doodle oldu. 1 Şubat 1914 tarihinde doğan Jale İnan, Perge ve Side antik kentlerinin gün ışığına çıkarılmasına emek verdi; çıkarılan yapıtların sergilenmesi için Antalya ve Side müzelerinin kurulmasını sağladı.
Google hazırladığı özel Doodlelar ile sanatkarları, bilim insanlarını ve siyasi şahısları anmaya devam ediyor. Bu isimlerde biri de Jale İnan oldu. Yönettiği arkeoloji hafriyatlarının yanı sıra yayınladığı kitaplar Anadolu’nun Roma ve Erken Bizans periyodu portreciliği konusundaki çok kıymetli müracaat yapıtları ortasına girdi.
JALE İNAN KİMDİR?
Jale İnan, 1 Şubat 1914 yılında dünyaya geldi. Türkiye’nin birinci bayan arkeoloğu olan Jale İnan, Uzun yıllar devam eden programlı kazılarla Perge ve Side antik kentlerinin gün ışığına çıkarılmasına emek verdi; çıkarılan yapıtların sergilenmesi için Antalya ve Side müzelerinin kurulmasını sağladı. Programlı kazıların dışında tarihi eser kaçakçılığına karşı çeşitli kurtarma hafriyatları gerçekleştirdi. Aziz Ogan’ın kızı, vaktin önde gelen bilim insanlarından Mustafa İnan’ın eşi olan Jale İnan 27 Şubat 2001 yılında hayatını kaybetti.
JALE İNAN’IN YAŞAMI
1914 yılında İstanbul’da dünyaya gelecek Jale İnan lise tahsilini Erenköy Kız Lisesi’nde tamamladı. Babasının mesleksel seyahatlerine katılarak arkeoloji ile genç yaşta tanıştı.
Aleksander von Humboldt Vakfı’nın bursu ile, arkeoloji okumak üzere 1934 yılında Almanya’ya gitti. Bir yıl sonra da Türk Cumhuriyeti devlet bursunu kazandı. 1935-1943 yılları ortasında klasik arkeoloji bilim kısmında lisans ve doktora eğitimini Berlin ve Münih üniversitelerinde tamamladı. 1943 yılında Prof. Dr. Rodenwalt’ın yanında “Kunstgeschichtliche Untersuchung der Opferhandlung auf römischen Münzen” isimli teziyle doktorasını tamamlayarak Türkiye’ye döndü.
İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Eski Çağ Kürsüsü’nde Prof. Dr. Clemens Emn Bosch’un asistanı olarak atanan Jale İnan, lise yıllarında tanıştığı Mustafa İnan’la 1944 yılında evlendi. Sonraki yıl tek çocukları Hüseyin dünyaya geldi.
Jale İnan için Google tarafından yapılan Doodle.
1946 yılında İstanbul Üniversitesi Klasik Arkeoloji Kürsüsü’nün kurulması çalışmalarına katıldı ve bu kürsünün birinci asistanı olup Prof. Dr. Arif Müfid Mansel’in asistanlığını yapmaya başladı. Tıpkı yıl Arif Müfid Mansel’le birlikte Türk Tarih Kurumu ismine Antalya’da Side antik kenti kazısına, sonraki yıl Perge antik kenti kazısına başladı. 1953 yılında doçent, 1963 yılında profesör oldu. Mansel’in akabinde 1974-1980 yılları ortasında Side, 1975-1987 yılları ortasında Perge kazılarına başkanlık etti. Hafriyatları sırasında Side Roma Hamamı’nın Side Müzesi’ne dönüşmesi için emek verdi. 1975 yılında Klasik Arkeoloji Kürsüsü’nün Lideri oldu ve bu misyonunu 1983 yılında emekli oluncaya kadar sürdürdü.
Jale İnan, Side ve Perge’deki kazıların dışında 1970-1972 yılları ortasında Kremna (Bucak, Burdur) ve 1972-1979 yılları ortasında Pampfilya Seleukeiası (Manavgat) antik kentlerinde kurtarma hafriyatları gerçekleştirdi.
Antik periyot heykeltıraşlık sanatı üzerine çok kıymetli eserler verdi. Yayınladığı kitaplar Anadolu’nun Roma ve Erken Bizans devri portreciliği konusundaki çok kıymetli müracaat yapıtları ortasına girdi. 1991 yılında Side’deki Apollon Tapınağı hafriyatı ve tamiratı için emek harcadı; 1992-1993’te Perge tiyatro kazılarını gerçekleştirdi. 1995 yılında Türkiye Bilimler Akademisi’nin erdem üyesi oldu.
Son yıllarını Parkinson hastalığı ile çaba ederek geçirdi. 2001 yılında hayatını kaybetti. Cenazesi Zincirlikuyu Mezarlığı’na defnedildi.
Jale İnan öncülüğünde bulunan Yorgun Herkül heykeli (FOTO: DEPOPHOTOS)
YORGUN HERKÜL HEYKELİNİ BULDU
Antalya Müzesi’inde sergilenen Yorgun Herkül heykeli Jale İnan, 1980 yılında Perge’de takımıyla birlikte belden üstü olmayan bir Herakles heykeli buldu. “Yorgun Herkül” olarak bilinen heykelin belden aşağısı Antalya Müzesi’nde sergilenirken üst kısmı yıllarca bulunamadı. 1990’da gazeteci Özgen Acar yayınladığı bir haberde kayıp modülün ABD’de olduğunu duyurdu. Tarihi eser koleksiyoncusu Shelby White ve Leon Levy çifti ile Boston Hoş Sanatlar Müzesi tarafından 1981’de yarı yarıya satın alınan modülün Antalya’da sergilenen heykelin üst kısmı olduğu, 1970’lerde Türkiye’den kaçırıldığı argüman ediliyordu. Jale İnan Boston Hoş Sanatlar Müzesi’ndeki modül ile Antalya Müzesi’ndeki modülün birbirine ilişkin olduğunu 1990 yılında kanıtlamıştır. M.S. 2. yüzyıla tarihlenen Yorgun Herkül heykelinin üst kısmı, 2011’de Türkiye’ye getirildi.