Hilal SARI / İSTANBUL
Rusya’nın 24 Şubat’ta işgaliyle başlayan Ukrayna Savaşı, Ukrayna ekonomisini 2022’nin 2. çeyreğinde 3’te bir oranında daraltarak vurdu. Bu öngörü Ukrayna Merkez Bankası’nın daralma öngörüsü. Ukrayna Merkez Bankası Başkanı Kyrylo Schevchenko geçtiğimiz günlerde yaptığı açıklamalarda önce Lugano, daha sonra İstanbul’da yeniden inşaya ilişkin iki önemli zirve gerçekleşen Ukrayna’nın 2023-2024 yıllarında tekrar büyümeye başlayacağını söyledi.
Ancak bunun için milyarlarca dolar finansman ve savunmadan sanayiye, inşaattan tarıma birçok alanda şirketlerin yatırım yapmasına ihtiyaç var. Uluslararası Ticaret Konseyi (ITC) tarafından 21-22 Temmuz tarihlerinde İstanbul Atlas Sineması’nda gerçekleştirilen (Ukrayna Küresel Ekonomik Etki Forumu (The Global Economic Impact Forum on Ukraine) başlıklı iki günlük zirvede Ukrayna’nın yeniden inşası masaya yatırıldı.
Etkinliğe Ukrayna’nın en büyük ticari sivil toplum kuruluşlarının yanı sıra, Ukrayna parlamentosundan ve ticaret odalarından da önemli isimlerin yer aldığı etkinlikte Ukrayna Parlamento Üyesi Dmytro Natalukha, DÜNYA Gazetesi’nin sorusu üzerine yaptığı açıklamada “Ukrayna’nın yeniden inşasında 3 alana odaklanacaklarını” söyledi: Savunma, inşaat-altyapı, ihracat. Natalukha aynı zamanda Ukrayna parlamentosunun Ekonomik İlişkiler Komitesi Başkanlığı görevini yürütüyor.
SAVUNMA – “Bu alandaki yatırımlar hayat kurtaracak”
Öncelikle savaşın son bulmasını sağlayacak olan savunma sektörüne odaklanacaklarını vurgulayan Natalukha, “Ukrayna’nın yeniden inşası için gerekli yatırımları üçe ayırabiliriz. Birincisi, hemen şimdi bu savaşı durdurmak için ihtiyacımız olan savunma sektörü. Kurşun ve mühimmat üretiminden, ekipmanlara en önemli önceliğimiz bu. Eğer bu alanda gerekli yatırımlar yapılırsa, hayat kurtarıyor olacağız.”
İNŞAAT VE ALTYAPI – “Ukrayna halkının acılarını bir nebze azaltacak”
İkinci büyük yatırım sepetinin Ukraynalılara verilecek kamu hizmetlerine ve konut ve altyapıların inşasına odaklanacağını aktaran Natalukha, “Ukrayna halkının acılarını bir nebze azaltabilecek konut ve altyapı alanları olacak. Bunun anlamı konut inşası, enerji tedariği, yollar, köprüler vb.” diye konuştu.
İHRACAT – “Tüm sektörleri canlandıracak yatırımlar”
Üçüncü yatırım gereken alanın ihracat geliri sağlayan (demir-çelik, tahıl, cevher, yağ, yağlı tohum gibi) sektörlere odaklanacağını aktaran Natalukha, “Ukrayna ekonomisini tekrar ayağa kaldırmakta katkı sağlayacak ihracat sektörlerini canlandıracağız” dedi.
“Enerji, tahıl ve tarım da öncelikli”
Nataluhka, Rusya’nın başlattığı savaş karşısında artan enerji fiyatlarının savaş olmayan ekonomilerde bile akut ekonomik sorunlar yaratmakta olduğu bir dönemde, Ukrayna’nın da enerji, tahıl ve tarım gibi Rusya’dan bağımsızlaşılması istenen alanlara da öncelik verileceğine işaret etti.
Türkiye, Ukrayna’daki en büyük 3. yatırımcı olmak istiyor
Uluslararası Türk Ukrayna İş adamları Derneği (TUİD) Başkanı Burak Pehlivan, Türkiye’nin Ukrayna’daki en büyük 5 yabancı yatırım ülkesinden biri olduğunu belirterek, “Hedefimiz 3. olmak” diye konuştu. Türkiye’nin Ukrayna’da 4,5 milyar dolar yatırımı olduğunu ve yatırımların sadece Kiev’de değil, diğer kentlerde de bulunduğunu aktaran Pehlivan “2022 Ocak itibariyle ikili ticaretimizde yıllık yüzde 76 artış var. İkili ticaret ilk kez 10 milyar doları aştı. Türk inşaat şirketleri Ukrayna’da 200’den fazla proje yaptı. Kiev’in dünyaya açılış kapısı olan havalimanı da dahil, stadyum, yüzbinlerce konut, AVM’ler, binlerce km yol ve köprü, Boryspil Havalimanı’na gelirken gördüğünüz şehrin birçok önemli altyapısı ve yolları, Türk şirketler tarafından yapıldı. 15 binden fazla kişi, Ukrayna’daki Türk şirketlerde istihdam ediliyor. Savaş öncesi bu rakam 30 bine düştü”. İki ülkenin gerçekten stratejik ortak olduğuna ve gerçek ekonomik ilişkileri olduğuna dikkat çeken Pehlivan, Atlas Sineması’nda gerçekleşen forumun Türk ve Ukraynalı şirketler ve diğer şirketler arasında iş birliğini artırmak için bir fırsat olmasını umduğunu belirtti.
“Ekonomik Rammstein da lazım”
Ukrayna’nın tüm bu yatırımlar için finansmana ihtiyacı olduğunu belirten ancak bunun için bulunacak parayı nasıl yöneteceklerini soran bir katılımcıya Ukraynalı parlamenter Natalukha’nın yanıtı ise şöyle oldu: “Lugano’da bir zirve yaptık. Ve yüzlerce Ukraynalı yetkili bu soruyu cevaplamaya çalıştı. Doğrusu bence bu sorunun cevabı kimsede yok. Lugano Zirvesi’ndeki herkesin, Avrupa İmar ve Kalkınma Bankası’nın (EDRB), Dünya Bankası’nın, Uluslararası Finans Kurumu’nun (IFC) ve Ukrayna hükümetinin kendi görüşleri var.” Natalukha, Ukrayna’nın savunma ihtiyaçları için ülkelerin savunma bakanlarının bir araya geldiği Rammstein zirvelerine atıf yaparak, “Ekonomik Rammstein da lazım. Tüm paydaşları tek bir yerde görmemiz gerekiyor. Politikaların nasıl yönetileceği burada ele alınmalı. Ancak bunun tek bir cevabı yok” diye konuştu.
İkili ticaret anlaşması müzakereleri yapılıyor
İstanbul’daki zirveye video konferans yöntemiyle katılan Dış Ticaretten sorumlu Ukrayna Ekonomi Bakan Yardımcısı Taras Kachka, Ukrayna’nın ikili ticaret anlaşmaları için birçok ülkeyle müzakereler yapmakta olduğunu belirtti ve “Yeni anlaşmalar için müzakereler devam ediyor. Kanada’yla sonbaharda imza atılabilir. Norveç, İzlanda, Lichtenstein, Endonezya ve Avustralya ile görüşmeler sürüyor. Güney Kore ve Körfez ülkeleriyle de erken aşama görüşmeler var” diye konuştu.